Stimuleren van de Friese taal

Alle inwoners van onze provincie hebben in het dagelijks leven op één of andere wijze te maken met meerdere talen. Allereerst zijn dat het Fries en het Nederlands, maar in veel gevallen ook nog een streektaal of een buitenlandse taal. Provincie Fryslân ziet die taaldiversiteit als rijkdom en stimuleert en subsidieert o.a. literatuur, (digitale) taalhulpmiddelen en taalpromotieprojecten.

Literatuur

De provincie stimuleert en subsidieert het schrijven en uitgeven van Friese literatuur. Daaronder vallen niet alleen romans en dichtbundels, maar bijvoorbeeld ook jeugdliteratuur, wetenschappelijke werken, tijdschriften, literatuur dat aansluit bij de onderwijsmethoden en bij Tsjil van Omrop Fryslân en het boekpromotieprogramma Boeken fan Fryslân.

Taaldocumentatie: Friese Taalatlas en Streektalenatlas

Om de vier jaar geeft de provincie Fryslân de Friese Taalatlas uit. De gegevens worden verzameld op basis van een breed uitgezette enquête onder de inwoners van de provincie. De uitkomsten van het onderzoek geven een beeld van het gebruik van de Friese taal onder de inwoners van Fryslân en het gebruik van het Fries in het onderwijs en bij gemeentelijke overheden. De derde editie van de Taalatlas werd in 2015 gepubliceerd na eerdere uitgaven in 2007 en 2011. In 2014 heeft de provincie ook voor de eerste keer een Streektaalatlas uitgegeven over het beheersingsniveau en het gebruik van de streektalen in de provincie.

Bovengenoemde publicaties en andere statistische gegevens over het gebruik van de Friese taal kunt u vinden in de databank Staat fan Fryslân

Taalpromotie en leesbevordering

Met verschillende programma’s stimuleert de provincie Fryslân het gebruiken van de Friese taal en het vergroten van de bewustwording aangaande de meertalige situatie in de provincie:

Taalkado

Ouders krijgen een Taalkado als zij in een deelnemende gemeente (alle Friese gemeenten met uitzondering van de Waddeneilanden en de gemeente Weststellingwerf) geboorteaangifte doen. Woont u in een Friese gemeente die Taalkado’s uitreikt, maar is uw kind buiten die gemeente (bijv. in het ziekenhuis in Groningen) geboren? Ook dan kunt u een Taalkado krijgen door contact met ons op te nemen via provincie@fryslan.frl. 

Tomke

Tomke is een Friestalig voorlees- en taalstimuleringsprogramma voor peuters. In 1997 verscheen het eerste boekje over Tomke. Door de jaren heen is Tomke uitgegroeid tot een volledig programma met o.a. voorleesboeken, liedjes, televisie- en radioprogramma’s en een app. Ook wordt jaarlijks in juni een gratis themaboekje uitgebracht, in het Fries en enkele streektalen. Naast de ontwikkeling van lees- en spelmaterialen voor kinderen, worden door het project ouders en professionele opvoeders geïnformeerd over het gebruik van taal in de omgang met jonge kinderen.

Heit en Mem

Met het programma Heit en Mem heeft tot doel aanstaande en jonge ouders te informeren over de opvoeding van kinderen in de leeftijd van 0 tot 12 jaar, met daarbij aandacht op meertaligheid. Twee keer per jaar wordt het gratis tijdschrift Heit en Mem gepubliceerd en rondom in de provincie verspreid. Ook is Heit en Mem actief op internet en is er een Heit en Mem-panel opgericht.

Praat mar Frysk

Met de Praat mar Frysk campagne (sinds 2007) worden Friestaligen gestimuleerd om het Fries buitenshuis meer te gebruiken. Ook wordt het Fries op veel plaatsen zichtbaar gemaakt. Dat gaat om digitale platformen zoals Facebook, Twitter, Instagram en LinkedIn, maar ook op fysieke locaties zoals winkelstraten, ziekenhuizen, gemeenten en bij mensen thuis.

Taalhulpmiddelen

 Op de website www.taalhelp.frl staat een overzicht van de Friese taalhulpmiddelen voor computer, tablet en telefoon.

De provincie Fryslân stimuleert en subsidieert de ontwikkeling van (digitale) taalhulpmiddelen. Zo is enkele jaren geleden Taalweb Frysk ontwikkeld. Taalweb Frysk is een gratis hulpmiddel voor iedereen die Fries wil schrijven. En inmiddels is het woordenboek Frysker opgeleverd. 

Een andere belangrijke ontwikkeling op het gebied van digitale taalhulpmiddelen is de integratie van het Fries in Google Translate. Om dit voor elkaar te krijgen was niet zo zeer inzet van de provincie nodig, maar vooral veel medewerking van de Friese bevolking. In de Fryske Google Translate Wike, in september 2015, zijn de Friezen in grote getalen aan het vertalen geslagen voor Google Translate. En met goed resultaat, want al in februari 2016 werd het Fries toegevoegd in de vertaaldienst van Google.

Sichtberens

Met het zichtbaarheidsakkoord wordt er ingezet op meer zichtbaarheid van het Fries in de provincie. Daar is de regeling Sichtberens Fryske Taal voor die openstaat tot 28 september.