Op verschillende plekken in Fryslân lopen damherten los rond. Zoals bij Oranjewoud/Katlijk, Dokkum, het Lauwersmeer en Elsloo. De populaties groeien en zorgen soms voor onveilige situaties op de weg, met name in het gebied Oranjewoud/Katlijk en omstreken. Dat is omdat ze soms onverwacht de weg oversteken waarbij er een kans is dat ze aangereden worden.

Een damhert loopt over de weg. Op de achtergrond staat een persoon.

Overlast melden

Heeft u overlast van damherten? Dan horen we dat graag! U kunt overlast melden via onderstaande knoppen. De Faunabeheereenheid houdt deze meldingen bij. Door melding te doen van schade en overlast helpt u de Faunabeheereenheid en de provincie een goed beeld te krijgen van de situatie. Dat is nodig voor het maken van een plan voor het beheer van de damherten.

Meld een dood dier of aanrijding

Meld een dood dier

Meld andere overlast, bijvoorbeeld: schade aan uw tuin, aan een bos of aan gewassen. Of een gevaarlijke situatie op de weg.

Meld andere overlast

Schade en overlast door andere diersoorten

U kunt via deze knoppen overlast en schade door damherten melden, maar ook van andere soorten zoals reeën, steenmarters en kraaien. Dat geldt ook voor het melden van een dood dier.

Vergunning voor beheer damherten in gebied rond Katlijk en Oranjewoud

De provincie Fryslân geeft de Faunabeheereenheid Fryslân een vergunning om de groei van de populatie damherten in het gebied rond Mildam, Katlijk, Oranjewoud en omgeving te beperken. Dit is nodig om in de toekomst het aantal aanrijdingen en gevaarlijke situaties op de weg te verminderen. De Faunabeheereenheid mag de damhertenpopulatie door middel van afschot beheren.

Groeiende populatie en gevaarlijke situaties

De afgelopen jaren is het aantal damherten in het gebied rond Katlijk, Mildam en Oranjewoud flink gegroeid. Naar schatting lopen er nu zo'n 950 dieren. Dit zorgt voor gevaar op de weg, omdat de dieren vaak onverwachts oversteken, wat regelmatig leidt tot aanrijdingen. 

De afgelopen jaren zijn verschillende andere maatregelen getroffen om gevaarlijke situaties en overlast op de weg te beperken. Bijvoorbeeld het plaatsen van dynamische waarschuwingsborden en een snelheidsbeperking. Dat heeft het probleem niet voldoende opgelost. De groep damherten groeit snel en de provincie wil ongelukken op de weg zoveel mogelijk voorkomen. Daarom wordt nu begonnen met het beheer van de populatie, zodat later geen grootschaliger ingrepen nodig zijn. 

Ook schade aan natuur en gewassen

Naast verkeersgevaar brengen de damherten ook schade toe aan de natuur en landbouw. Ze eten van jonge bomen, struiken en landbouwgewassen, en ook van tuinen van omwonenden. De vergunning wordt afgegeven in het kader van verkeersveiligheid, maar mogelijk leidt dit ook tot afname van deze schade.

Afschot van zieke en gewonde dieren in heel Fryslân

Naast beheer van de populatie damherten in het gebied bij Katlijk en Oranjewoud, krijgt de Faunabeheereenheid ook toestemming voor afschot van zieke of gewonde damherten om onnodig lijden te voorkomen. Dat geldt voor heel Fryslân. 

Vergunning inzien en bezwaar

U kunt de vergunning op verschillende manieren inzien:

  • Via www.overheid.nl (zaaknummer 282266).
  • U kunt de vergunning inzien op het provinciehuis. Dat kan op werkdagen tussen 9.00 en 16.00 uur. Neem van tevoren contact op via provincie@fryslan.frl of 058 - 292 59 25 om een afspraak te maken. 
  • U kunt de vergunning per mail ontvangen. Mail of bel dan naar de Frontoffice Wet natuurbescherming via wnb@fryslan.frl of 058 - 292 89 95.

De vergunning treedt 4 weken na bekendmaking in werking. Tot en met 6 weken na de bekendmaking kunnen belanghebbenden een gemotiveerd bezwaarschrift indienen bij Gedeputeerde Staten. Daarin moet staan: naam en adres, de dagtekening, een omschrijving van het besluit waartegen het bezwaar is gericht en de reden van het bezwaar. 

Dit kunt u sturen naar: Gedeputeerde Staten, Postbus 20120, 8900 HM Leeuwarden.

Heeft u vragen over deze vergunning of over het beheer van damherten? Neem dan contact op met het Klantcontactcentrum van de provincie Fryslân via provincie@fryslan.frl of 058 - 292 59 25.

Vraag en antwoord

Waarom is het nodig om damherten te beheren?

Het damhert komt van nature niet voor in Fryslân. De herten die er nu rondlopen zijn ontsnapt uit hertenkampen en/of op andere wijze in de natuur terecht gekomen. De dieren planten zich inmiddels voort in de vrije natuur en moeten worden beschouwd als wilde fauna. Damherten zijn conform de wet beschermde inheemse dieren.

Damherten hebben hier nauwelijks natuurlijke vijanden en planten zich snel voort waardoor de populatie blijft groeien. De grote aantallen damherten zorgen voor gevaarlijke situaties op de weg, ze steken bijvoorbeeld op onverwachte momenten over. Met name in het najaar, wanneer de bronstijd is én het eerder donker wordt, kan dat voor gevaarlijke situaties en aanrijdingen zorgen. Die overlast willen we graag beperken, zodat het veilig blijft op de weg. 

Los van de gevaarlijke situaties op de weg zorgen de damherten ook voor andere vormen van overlast. Zo eten ze van inheemse planten, struiken en bomen, maar ook van landbouwgewassen en uit tuinen van omwonenden. Deze schade ligt niet ten grondslag aan het besluit tot afschot, maar zal de komende jaren goed gemonitord worden. 

Wat is er eerder al gedaan om overlast door damherten te beperken?

Er zijn verschillende onderzoeken gedaan om te kijken in welke mate damherten overlast of gevaarlijke situaties op de weg veroorzaken. Zo zijn er bijvoorbeeld onderzoeken gedaan naar de effecten die damherten op bomen en struiken en andere planten en dieren hebben. Deze onderzoeken zijn te vinden op www.fryslan.frl/damherten. Verder hebben we bijvoorbeeld dynamische waarschuwingsborden (voor overstekende damherten en reeën) langs de Schoterlandseweg (N380) geplaatst en zijn er mottoborden geplaatst om mensen te waarschuwen. Ook zijn snelheidsbeperkende maatregelen genomen. 

Wanneer vindt het afschot plaats? Welke periode en welke tijden?

Het beheer wordt vooral uitgevoerd in de schemer en op andere momenten wanneer er weinig voorbijgangers, recreanten en mensen die honden uitlaten zijn. In praktijk zal een beheerder het bosperceel verlaten wanneer de eerste wandelaars het bos in gaan.

De afschot periode voor de mannelijke dieren is het hele jaar rond en voor de hindes en kalveren is er in de kraamperiode een schoontijd, tussen 31 maart en 1 september mogen er geen hindes en kalveren geschoten worden.

Wie voert het afschot uit?

Dat zijn de jagers/beheerders die een jachtakte hebben (een vergunning van een flora- en fauna activiteit) uit de Wildbeheereenheid Aengwirden-Schoterland en die de ‘module damhert’ hebben gevolgd (die gaat over veiligheid en verstoringsvrij beheer van damherten). Deze mensen hebben vele jaren ervaring en hebben voor het verkrijgen van de jachtakte een landelijke opleiding volbracht. De jachtaktehouders gebruiken de machtiging in hun eigen jachtveld of op terreinen waarvoor zij een grondgebruikersverklaring in hun bezit hebben. Zij kennen deze terreinen het beste en weten hoe de dieren zich er gedragen en wat er in de omgeving speelt. 

Hoeveel damherten moeten er geschoten worden om de populatie te beperken?

De Faunabeheereenheid bekijkt hoeveel damherten er geschoten moeten worden om de omvang en groei van de populatie te beperken. De FBE schat dat het om afschot van zo’n 200 dieren per jaar zal gaan. 

Hoeveel herten lopen er rond op dit moment?

In het voorjaar van 2024 zijn er ruim 600 herten geteld. Nu er nieuwe kalven geboren zijn is de schatting dat het er ongeveer 950 zijn. 

Blijven er nog wel damherten over in het gebied?

Er blijven zeker nog damherten in het gebied lopen. Er moeten ten minste 80 tot 90 damherten in het gebied blijven lopen om een duurzame populatie te behouden. De verwachting is dat – met het afschot – de huidige populatie damherten (naar schatting tussen de 600 en 950 in najaar 2024) nog een klein beetje doorgroeit de komende paar jaren, maar dat het na 6 jaar van beheer langzaamaan een beetje afneemt. 

Worden de herten zomaar afgeschoten of wordt er ook gekeken naar wat voor hert het is? (ziek/gewond, mannetje/vrouwtje/jong)?

Onderdeel van de vergunning is dat zieke of gewonde damherten afgeschoten mogen worden om ze uit hun lijden te verlossen. Deze dieren zullen waarschijnlijk als eerste afgeschoten worden. Alleen zieke en gewonde dieren afschieten is niet voldoende om de populatie te beperken. Daarom wordt daarnaast ingezet – met name in de eerste jaren - op afschot van hinden (vrouwelijke damherten) en hun kalveren. Zodra die aantallen wat afgenomen zijn, wordt ook ingezet op afschot van de mannelijke damherten.

Wat gebeurt er met de herten na afschot?

De gezonde herten die geschoten zijn, worden zoveel als mogelijk voor consumptie gebruikt.

Hoe zit het met andere gebieden in Fryslân? Worden daar ook damherten gedood om de populatie te beperken?

Nee, in andere gebieden is dat niet het geval. Daar zijn er minder gevaarlijke situaties op de weg als in het gebied Katlijk-Oranjewoud. 
Wel is het zo dat de Faunabeheereenheid en de Wildbeheereenheden een vergunning hebben om damherten die gewond of ziek zijn uit hun lijden te verlossen en af te schieten. Dat geldt voor heel Fryslân.

Hoe zorgen de jagers ervoor dat het veilig blijft in de omgeving?

Alle jagers die afschot plegen in dit gebied moeten een training (‘module damhert’) gevolgd hebben. Die is onder andere gericht op veiligheid. Bij het schieten neemt de jager steeds een zeer ruime veiligheidsgrens in acht ten aanzien van bijvoorbeeld mensen, honden en vee. De jager schiet niet als hij niet absoluut zeker weet dat hij het schot veilig kan nemen.

Kan ik gewoon blijven wandelen in de bossen en het buitengebied tijdens de periode waarin er geschoten wordt?

U kunt gewoon blijven wandelen in het buitengebied. De jagers houden in de gaten wanneer er mensen in het gebied wandelen. Is dat het geval, dan zullen ze geen afschot plegen tot het weer rustig is in dat gebied. 

Wat is ieders rol in het beheer van damherten?

De provincie is verantwoordelijk voor het maken van beleid voor het beheer van damherten. De Faunabeheereenheid Fryslân doet de uitvoering van dat beleid. Dat doen ze op basis van een faunabeheerplan. Aan zo’n plan voor het beheer van damherten voor langere tijd, wordt gewerkt. De uitvoering daarvan ligt bij de Wbe. 

Waar kan ik overlast van damherten of een aanrijding met een damhert melden?

Dat kan rechtstreeks via de website van de FBE: https://fbefryslan.nl/meld-schade-of-overlast/ of via de links op www.fryslan.frl/damherten

Waar kan ik terecht als ik andere vragen heb?

Dan kunt u contact opnemen met het Klantcontactcentrum van de provincie Fryslân: 058 - 292 59 25 of provincie@fryslan.frl

Onderzoeksrapporten naar de invloed van damherten op houtopstanden en het effect op flora en fauna