Deimen

Op ferskate plakken yn Fryslân rinne deimen los om. Lykas by Oranjewâld/Ketlik, Dokkum, de Lauwersmar en Elslo. De populaasjes groeie en soargje somtiden foar ûnfeilige situaasjes op de dyk, benammen yn it gebiet Oranjewâld/Ketlik en omkriten. Dat is omdat se somtiden ûnferwachts de dyk oerstekke wêrby't der in kâns is dat se oanriden wurde.

Een damhert loopt over de weg. Op de achtergrond staat een persoon.

Oerlêst melde

Hawwe jo oerlêst fan deimen? Dan hearre we dat graach! Jo kinne oerlêst melde fia ûndersteande knoppen. De Faunabeheereenheid hâldt dizze meldingen by. Troch melding te dwaan fan skea en oerlêst helpt jo Faunabeheereenheid en de provinsje in goed byld te krijen fan de situaasje. Dat is nedich foar it meitsjen fan in plan foar it behear fan de deimen.

Meld in dea bist of oanriding

Meld in dea bist

Meld oare oerlêst, bygelyks: skea oan jo tún, oan in bosk of oan gewaaksen. Of in gefaarlike situaasje op de dyk.

Meld oare oerlêst

Skea en oerlêst troch oare diersoarten

Jo kinne troch dizze knoppen oerlêst en skea troch deimen melde, mar ek fan oare soarten lykas reeën, stienmurden en krieën. Dat jildt ek foar it melden fan in dea bist.

Fergunning foar behear deimen yn gebiet om Ketlik en Oranjewâld hinne

De provinsje Fryslân jout de Faunabeheereenheid Fryslân in fergunning om de groei fan de populaasje deimen yn it gebiet om Mildaam, Ketlik, Oranjewâld en omkriten te beheinen. Dit is nedich om yn de takomst it tal oanridings en gefaarlike situaasjes op de dyk te ferminderjen. De Faunabehearienheid mei de damhertepopulaasje troch ôfskot beheare.

Groeiende populaasje en gefaarlike situaasjes

De ôfrûne jierren is it tal deimen yn it gebiet om Ketlik, Mildaam en Oranjewâld hinne flink groeid. Nei skatting rinne der no sa'n 950 bisten. Dit soarget foar gefaar op de dyk, omdat de bisten faak ûnferwachts oerstekke, wat geregeld liedt ta oanridings.

De ôfrûne jierren binne ferskate oare maatregels troffen om gefaarlike situaasjes en oerlêst op de dyk te beheinen. Bygelyks it pleatsen fan dynamyske warskôgingsbuorden en in snelheidsbeheining. Dat hat it probleem net genôch oplost. De groep deimen groeit hurd en de provinsje wol ûngelokken op de dyk safolle mooglik foarkomme. Dêrom wurdt no begûn mei it behear fan de populaasje, sadat letter gjin grutskaliger yngrepen nedich binne.

Ek skea oan natuer en gewaaksen

Njonken ferkearsgefaar bringe de deimen ek skea ta oan de natuer en lânbou. Se ite fan jonge beammen, struken en lânbougewaaksen, en ek fan tunen fan omwenners. De fergunning wurdt ôfjûn yn it ramt fan ferkearsfeiligens, mar mooglik liedt dat ek ta ôfname fan dizze skea.

Ofskot fan sike en ferwûne bisten yn hiel Fryslân

Njonken behear fan de populaasje deimen yn it gebiet by Ketlik en Oranjewâld, krijt de Faunabeheereenheid ek tastimming foar ôfskot fan sike of ferwûne deimen om ûnnedich lijen foar te kommen. Dat jildt foar hiel Fryslân.

Beswieren en tydlike foarsjenning

Der binne inkelde beswieren yntsjinne en in tydlike foarsjenning tsjin it beslút om de Faunabeheereenheid in fergunning te jaan. De behanneling fan de tydlike foarsjenning is op 5 febrewaris. Oant dy tiid wurdt der net úteinset mei útfiering. It ferfolch hinget ôf fan de útspraak.

Heeft u vragen over deze vergunning of over het beheer van damherten? Neem dan contact op met het Klantcontactcentrum van de provincie Fryslân via provincie@fryslan.frl of 058 - 292 59 25.

Fraach en antwurd

Wêrom is it nedich om deimen te behearen?

Deimen komme fan natuere net foar yn Fryslân. De deimen dy't der no omrinne binne ûntsnapt út hartekampen en / of op in oare wize yn'e natuer telâne kommen. De bisten plantsje harren yntusken fuort yn de frije natuer en moatte beskôge wurde as wylde fauna. Deimen binne konform de wet beskerme lânseigen bisten.

Deimen hawwe hjir amper natuerlike fijannen en plantsje har fluch troch wêrtroch't de populaasje groeien bliuwt. De grutte oantallen deimen soargje foar gefaarlike situaasjes op de dyk, se stekke bygelyks op ûnferwachte mominten oer. Benammen yn de hjerst, as de brûnstiid is én it earder tsjuster wurdt, kin dat foar gefaarlike situaasjes en oanridings soargje. Dy oerlêst wolle wy graach beheine, sadat it feilich bliuwt op de dyk.

Los fan de gefaarlike situaasjes op de dyk soargje de deimen ek foar oare foarmen fan oerlêst. Sa ite se fan lânseigen planten, strûken en beammen, mar ek fan lânbougewaaksen en út tunen fan omwenners. Dy skea leit net te'n grûnslach oan it beslút ta ôfskot, mar sil de kommende jierren goed monitoard wurde.

Wat is der earder al dien om oerlêst troch deimen te beheinen?

Der binne ferskate ûndersiken dien om te sjen yn hokker mate deimen oerlêst of gefaarlike situaasjes op de dyk feroarsaakje. Sa binne der bygelyks ûndersiken dien nei de effekten dy't deimen op beammen en strûken en oare planten en bisten hawwe. Dy ûndersiken binne te finen op www.fryslan.frl/damherten. Fierder hawwe wy bygelyks dynamyske warskôgingsbuorden (foar oerstekkende deimen en reeën) lâns de Schoterlandseweg (N 380) pleatst en binne der mottobuorden pleatst om minsken te warskôgjen. Ek syn snelheidsbeheinende maatregels naam.

Wannear is it ôfskot? Hokker perioade en hokker tiden?

It behear wurdt benammen útfierd yn de skimer en op oare mominten wannear't der net in soad foarbygongers, rekreanten en minsken dy't hûnen útlitte binne. Yn praktyk sil in behearder it bosperseel ferlitte wannear't de earste kuierders de bosk yn geane.

De ôfskot perioade foar de manlike bisten is it hiele jier rûn en foar de hindes en keallen is der yn de kreamperioade in skoantiid, tusken 31 maart en 1 septimber meie der gjin hindes en keallen sketten wurde.

Op dit stuit is der noch gjin ôfskot yn ferbân mei in tydlike foarsjenning dy't oanfrege is yn it ramt fan de fergunning. Dy wurdt op 5 febrewaris 2025 behannele. Oant dy tiid wurdt der net mei útfiering fan it behear úteinset. Hoe't it ferfolch der útsjocht hinget ôf fan dy útspraak.

Wa fiert it ôfskot út?

Dat binne de jagers/behearders dy't in jachtakte hawwe (in fergunning fan in floara- en fauna aktiviteit) út de Wildbeheereenheid Aengwirden-Schoterland en dy't de ‘module damhert’ folge hawwe (dy giet oer feilichheid en fersteuringsfrij behear fan deimen). Dizze minsken hawwe jierren ûnderfining en hawwe foar it krijen fan de jachtakte in lanlike oplieding folbrocht. De jachtaktehâlders brûke de machtiging yn har eigen jachtfjild of op terreinen dêr't se in grûnbrûkersferklearring foar yn har besit hawwe. Hja kenne dizze terreinen it bêste en witte hoe't de bisten har der gedrage en wat der yn de omjouwing spilet.

Hoefolle deimen moatte der sketten wurde om de populaasje te beheinen?

De Faunabeheereenheid besjocht hoefolle deimen oft der sketten wurde moatte om de omfang en groei fan de populaasje te beheinen. De FBE skat dat it om ôfskot fan sa'n 200 bisten yn it jier gean sil.

Hoefolle harten rinne der op dit stuit om?

Yn it foarjier fan 2024 binne der goed 600 harten teld. No't der nije kealtsjes berne binne is de skatting dat it der ûngefear 950 binne.

Bliuwe der noch wol deimen oer yn it gebiet?

Der bliuwe seker noch deimen yn it gebiet rinnen. Der moatte op syn minst 80 oant 90 deimen yn it gebiet rinnen bliuwe om in duorsume populaasje te behâlden. De ferwachting is dat – mei it ôfskot – de hjoeddeistige populaasje deimen (nei skatting tusken de 600 en 950 yn neijier 2024) noch in bytsje trochgroeit de kommende pear jierren, mar dat it nei 6 jier fan behear stadichoan in bytsje ôfnimt.

Wurde de harten samar ôfsketten of wurdt der ek sjoen nei watfoar hert it is? (siik/ferwûne, mantsje/wyfke/jong)?

Underdiel fan de fergunning is dat sike of ferwûne deimen ôfsketten wurde meie om se út harren lijen te ferlossen. Dizze bisten sille nei alle gedachten as earste ôfsketten wurde. Allinnich sike en ferwûne bisten ôfsjitte is net genôch om de populaasje te beheinen. Dêrom wurdt dêrneist ynset – benammen yn de earste jierren – op ôfskot fan hinden (froulike deimen) en har keallen. Sadree't dy oantallen wat ôfnaam binne, wurdt ek ynset op ôfskot fan de manlike deimen.

Wat bart der mei de harten nei ôfskot?

De sûne harten dy't sketten binne, wurde safolle as mooglik foar konsumpsje brûkt.

Hoe sit it mei oare gebieten yn Fryslân? Wurde dêr ek deimen ôfsketten om de populaasje te beheinen?

Nee, yn oare gebieten is dat net it gefal. Dêr binne der minder gefaarlike situaasjes op de dyk as yn it gebiet Ketlik-Oranjewâld. Wol is it sa dat de Faunabeheereenheid en de Wyldbehearienheden in fergunning hawwe om deimen dy't ferwûne of siik binne út harren lijen te ferlossen en ôf te sjitten. Dat jildt foar hiel Fryslân.

Hoe soargje de jagers derfoar dat it feilich bliuwt yn de omjouwing?

Alle jagers dy't ôfskot plege yn dit gebiet moatte in training ('module damhert') folge hawwe. Dy is ûnder oare rjochte op feiligens. By it sjitten nimt de jager hieltyd in tige romme feilichheidsgrins yn acht oangeande bygelyks minsken, hûnen en fee. De jager sjit net as er net absolút wis is dat er it skot feilich nimme kin.

Kin ik gewoan kuierjen bliuwe yn'e bosken en it bûtengebiet yn'e tiid dat der sketten wurdt?

Jo kinne gewoan kuierjen bliuwe yn it bûtengebiet. De jagers hâlde yn de gaten wannear't der minsken yn it gebiet kuierje. Is dat it gefal, dan sille se gjin ôfskot plege oant it wer rêstich is yn dat gebiet.

Wat is elkenien syn rol yn it behear fan deimen?

De provinsje is ferantwurdlik foar it meitsjen fan belied foar it behear fan deimen. De Faunabeheereenheid Fryslân docht de útfiering fan dat belied. Dat dogge se op basis fan in faunabehearplan. Oan sa'n plan foar it behear fan deimen foar langere tiid, wurdt wurke. De útfiering dêrfan leit by de Wbe.

Wêr kin ik oerlêst fan deimen of in oanriding mei in deim melde?

Dat kin streekrjocht fia de webside fan de FBE: https://fbefryslan.nl/meld-schade-of-overlast/ of fia de links op dizze pagina.

Wêr kin ik telâne as ik oare fragen ha?

Dan kinne jo kontakt opnimme mei it Klantekontaktsintrum fan de provinsje Fryslân: 058 - 292 59 25 of provincie@fryslan.frl.

Beskikbere talen: