De Centrale As
Sinds 2016 is de dubbelbaans autoweg Sintrale As in gebruik. Een nieuwe, ongeveer 22 kilometer lange weg tussen Dokkum en Nijega. Duizenden automobilisten maken dagelijks gebruik van de weg. Daarmee is er fors minder doorgaand verkeer door dorpen als Damwâld, De Falom, Feanwâlden, Hurdegaryp, Burgum en Garyp. De weg zorgt dan ook voor minder overlast en verkeersonveilige situaties in dorpen en een betere bereikbaarheid van Noardeast-Fryslân.
Al tijdens de aanleg van de autoweg is gebiedsontwikkeling De Centrale As gestart met het realiseren van de zogeheten ‘plus’. Met deze ‘plus’ worden natuurmaatregelen bedoeld zoals het herstel van elzensingels, het verbeteren van de landbouwstructuur en de aanleg van fiets-, wandel- en ruiterpaden. Op deze webpagina kunt u meer lezen over de natuurmaatregelen die vanuit gebiedsontwikkeling De Centrale As worden uitgevoerd. Deze zijn onderverdeeld in diverse projecten.
De plannen voor de gebiedsontwikkeling De Centrale As zijn opgesteld door de Gebiedsontwikkelingscommissie (GOC). Zij hebben de wensen en ideeën in het gebied geïnventariseerd, gekeken naar draagvlak, haalbaarheid en financieringsmogelijkheden. Partners van de gebiedsontwikkeling De Centrale As zijn o.a. gemeenten, Staatsbosbeheer en It Fryske Gea. Uiteraard telt de mening van omwonenden ook mee.
Natuurmaatregelen
De basis voor de natuurmaatregelen binnen de gebiedsontwikkeling De Centrale As is de integrale gebiedsvisie “Oer weide, sompe en wâld”. De specifieke natuurmaatregelen zijn vertaald in het EHS-kwadrant. EHS staat voor de Ecologische Hoofdstructuur (of tegenwoordig het NNN Natuur Netwerk Nederland).
Het kwadrant bestaat uit vier ecologische verbindingszones die samen, geografisch gezien, de vorm van een kwadrant hebben. De hoekpunten worden gevormd door het Schalkediep en de natuurgebieden Grutte Wielen, Houtwiel-Falom en de Burgermermar-Leijen. Dit kwadrant verbindt water en moerasgebieden met elkaar. De zone loopt veelal ook via water en natte natuurgebieden. De belangrijkste doelsoorten zijn de aan water gebonden zoogdieren; de noordse woelmuis, de waterspitsmuis en de otter. Verder liften andere, aan water gebonden reptielen, amfibieën, insecten, vissen en zoogdieren mee.
Barrières opheffen
Om het kwadrant te verbinden moeten er barrières weggenomen worden, zoals het kruisen van wegen, verschillen in waterpeilen en harde kades. Daarnaast is het ook nodig dat er langs de verbinding voldoende stapstenen aanwezig zijn. Een stapsteen is een gebied dat groot genoeg is als tijdelijk verblijf en rustplaats of zelfs als leefgebied.
Projecten
De natuurmaatregelen van gebiedsontwikkeling De Centrale As worden uitgevoerd in diverse projecten. In onderstaand staan de huidige projecten op een rijtje. Ook geven we een inkijkje in de toekomstige projecten. Er zijn de afgelopen jaren al veel projecten afgerond. Daarom staan alleen de meest recente afgeronde projecten in het overzicht.
Huidige projecten
Project De Lits
Er wordt momenteel gewerkt aan de planvorming voor de inrichting van natuurgebied de Lits. Met de inrichting van dit natuurgebied maken we een verbinding tussen de Burgumermar en de Leijen. Door de bebouwing nabij de brug in de Sumarderwei is een slecht passeerbare flessenhals ontstaan. Naast het gebied zelf wordt er daarom een faunapassage aangelegd, die onder de weg doorloopt. Deze passage verbindt het natuurgebied met de reeds ingerichte natuurgebieden rondom de Leijen. Tevens wordt een wandelpad aangelegd waardoor een wandelverbinding ontstaat vanaf de Leijen naar Sumar. De uitvoering start in 2023.
Project Nijdjip
Deze maatregel betreft een vijf kilometer lange ecologische verbindingszone. De verbindingszone is een strook moerasachtige natuur en maakt onderdeel uit van de natuurverbinding tussen de Groote Wielen en de Alde Feanen. Naast de natuur wordt er ook een natuurvriendelijke oever aangelegd, dat is een zone met ondiep water waarin waterplanten goed kunnen groeien en vissen kunnen schuilen en paaien. Het zuidelijke deel van het traject maakt deel uit van de Friese Boezem, het aaneengesloten stelsel van kanalen en meren in Fryslân. Langs dat zuidelijke deel worden de waterkeringen op hoogte gebracht. Hierdoor is het naastgelegen landbouwgebied in de toekomst beter beschermd bij hoog water.
De natuur langs het Nijdjip verbindt diverse ‘ecologische stapstenen' (een natuurgebied dat groot genoeg is als tijdelijk verblijf en rustplaats of zelfs als leefgebied). Daar waar de zone wegen kruist worden faunabuizen onder de weg aangelegd.
Het project is een samenwerking van de provincie Fryslân en Wetterskip Fryslân met medefinanciering van het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling (ELFPO).
Om deze maatregelen te kunnen realiseren hebben we de afgelopen jaren gewerkt aan de grondverwerving. Dit proces is nu nagenoeg afgerond. Dat betekent dat het project naar de volgende fase kan. Een ingenieursbureau is inmiddels begonnen met de onderzoeken en de verdere voorbereiding op de uitvoering. De uitvoering staat gepland vanaf medio 2022.
Afgeronde projecten
Natuurwandelpad Feanwâlden
Donderdagochtend 6 oktober jl. openden leerlingen van groep 8 van OBS dr. Theun de Vriesskoalle in Feanwâlden een natuurwandelpad in hun dorp. Dat deden zij tijdens een educatieve excursie, waar gedeputeerde Klaas Fokkinga en wethouder Kees Wielstra van de gemeente Dantumadiel ook aan deelnamen. De kinderen plukten tijdens de excursie veldbloemen. Deze overhandigden zij aan de gedeputeerde en wethouder. Die verklaarden het natuurwandelpad vervolgens voor geopend.
De excursie werd gegeven door boswachter Jakob Hanenburg van Staatsbosbeheer. Voor de excursie gaf hij een gastles in de klas waarin hij de leerlingen vertelde over wat er bloeit en groeit in de natuur, vlakbij hun huis.
Het natuurwandelpad loopt parallel aan de Feanwâldster Feart, tot aan de kruising met de Aldfeart. Het pad is een onverhard laarzenpad van ongeveer 600 meter. Een nieuw aangelegd bruggetje geeft toegang tot natuurgebied De Houtwiel, terrein van Staatsbosbeheer.
Toekomstige projecten
Project De Goddeloze Singel
Met de uitvoering van deze maatregel wordt de verbinding met het reeds ingerichte deel van de Goddeloze Singel en de Zwemmer gemaakt. De benodigde gronden zijn echter nog niet allemaal verworven. Uitvoering wordt verwacht in 2023.
Het plan is een samenwerking tussen provincie Fryslân, gemeente Tytsjerksteradiel, Stichting Rom Paad, maatschap Atsma uit Oostermeer en Staatsbosbeheer.
Project Fonejachtbrug
De faunavoorzieningen bij de Fonejachtbrug behelst het ecologisch passeerbaar maken van de brug met haar harde oevers. De maatregel omvat een route onder de brug door, door de aanleg van fauna uittrede plekken en de inrichting van een moerasgebied (stapsteen) in de oksel van het Van Harinxmakanaal en het Prinses Margrietkanaal. Optioneel is nog een tracé aan de westkant om de brug heen via een bestaande faunapassage onder de Wâldwei.
Project Vooroevers Prinses Margrietkanaal
Deze maatregel omvat het ecologisch passeerbaar maken van de kanaalzone in Burgum tussen het nieuw aangelegde paluduct en de Burgumermar. Dit deel van het EHS-kwadrant is door de lengte en de harde oeverbeschoeiing een groot obstakel. Het oplossen van dit knelpunt is complex omdat bedrijven, die aan het kanaal liggen, moeten kunnen laden en lossen. Doordat het kanaal druk bevaren wordt door grote schepen gelden hoge eisen voor de oeverbescherming. Uitvoering wordt verwacht in 2023.
Contact
Heeft u vragen over gebiedsontwikkeling De Centrale As? Dan kunt u het Klantcontactcentrum van de provincie Fryslân telefonisch bereiken op telefoonnummer 058 - 292 59 25, of een mail sturen naar provincie@fryslan.frl.