De Dulf-Mersken

Natuur 

Polder De Dulf-Janssenstichting herbergt een karakteristieke oude, meanderende loop van het Alddjip, maar heeft te maken met verdroging en inklinking van de bodem. De omliggende polders zijn flink gedaald door turfwinning, omvorming tot landbouwgebied en het verlagen van het waterpeil. Het voormalige beekdal is daardoor wel een meter hoger komen te liggen dan de gronden eromheen. Hierdoor stroomt het grondwater weg naar de lagere gronden met als gevolg dat de polder verdroogt, de bodem inklinkt en flora en fauna het moeilijk hebben. In de winterperiode is de polder vaak te nat. Met de maatregelen van het inrichtingsplan wordt de aan- en afvoer van het water in deze polder sterk verbeterd. Dat is goed voor de weidevogels en de karakteristieke planten. 

Polder De Dulf-Janssenstichting is onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland (NNN) en Natura-2000 gebied Van Oordt’s Mersken. De inrichting van polder heeft als doel natuur te herstellen en te ontwikkelen. Zo wordt het Natura 2000-gebied geschikter voor weidevogels. In de nieuwe situatie worden de sloten in de polder zoveel mogelijk weer gevoed vanuit de beek Alddjip. Een systeem van greppels en sloten zorgt ’s zomers voor voldoende water in de polder en ’s winters voor een betere waterafvoer. 

Klimaatmaatregelen 

Door klimaatverandering zijn er steeds vaker extreme regenbuien. Daarom verhoogt Wetterskip Fryslân de waterkering tussen de Nije Feart en polder De Dulf-Janssenstichting. Daarnaast wordt gemaal De Dulf vervangen door een nieuw gemaal. Om overtollig water te bergen, wordt de polder geschikt voor waterberging in de winterperiode. 

Omdat de beek Alddjip bij polder De Dulf-Janssenstichting de Nije Feart instroomt, is dit een strategische plek voor waterberging. De Nije Feart is onderdeel van de Friese boezem (het stelsel van meren, kanalen en vaarten). Omdat de polder voor veel planten en dieren een belangrijk leefgebied is, wordt het gebied alleen ingezet voor waterberging als een extreme hoge waterstand in de boezem gevaar oplevert voor bebouwing. Onderzoek laat zien dat de noodzaak voor waterberging het grootst is tijdens de winterperiode en dat waterberging in deze periode de minst negatieve effecten voor de natuur oplevert. Er zijn dan geen broedende vogels.

Samenwerking 

Wetterskip Fryslân, Staatsbosbeheer, gemeente Opsterland, LTO Noord en provincie Fryslân stelden het inrichtingsplan op. Afspraken over de periode, duur en volgorde van inzet van deze polder voor waterberging zijn vastgelegd in een overeenkomst tussen waterschap en Staatsbosbeheer. Hierin staat dat de polder alleen in de maanden oktober tot en met februari voor waterberging als laatste redmiddel gebruikt kan worden.

Doelen van het project

Binnen gebiedsontwikkeling de Dulf-Mersken werken we aan verschillende doelen. Dat zijn:

• Inrichten van nieuwe natuur in polder De Dulf en Janssenstichting.
• Verminderen van verdroging in het bestaande Natura 2000-gebied Van Oordt’s Mersken.
• Ervoor zorgen dat water en (water)dieren via de beek Alddjip weer onder de A7 door kunnen.
• Meer ruimte voor waterberging.
• Verbeteren van de regionale kering langs de Nijefeart.
• Vervanging van gemaal De Dulf.
• Inrichten van het laatste gedeelte van het Koningsdiep, het deel tussen de noordzijde van de Schipsloot en de A7 (Kaderrichtlijn Water).
• Recreatief medegebruik waar mogelijk inpassen en verbeteren.

In het gebied spelen nog meer belangen. Bijvoorbeeld drinkwater- en zandwinning en agrarische en recreatieve belangen. Om de bovengenoemde doelen te bereiken werken we samen met betrokkenen, waaronder terreinbeheerders, Wetterskip Fryslân, LTO, Gemeente Opsterland, ondernemers, particuliere grondeigenaren en omwonenden.

Natuurherstel in bestaande natuurterreinen

Binnen de bestaande natuurterreinen aan de oostkant van de A7 hebben de grondeigenaren al diverse maatregelen uitgevoerd. Zo zijn al veel sloten in dit gebied ondieper gemaakt en waar mogelijk gedempt waardoor ze minder water afvoeren. Met als doel zoveel mogelijk grondwater binnen het natuurgebied vast te houden.

Beekdalherstel

Het Alddjip bevindt zich aan de west- en oostkant van de A7, maar heeft daar geen verbinding. Daarom is in 2015 een duiker en faunapassage aangelegd onder de A7 door. Bij de inrichting van polder De Dulf-Janssenstichting stroomt het water straks wel weer via het Alddjip onder de A7 door naar de Nije Feart. We streven ernaar om dit in de periode 2026-2029 te realiseren. Nu wordt het water van de beek via de Skipsleat naar de Nije feart afgevoerd. Zodra de nieuwe verbinding klaar is, kan de polder De Dulf Janssensichting weer (bij voldoende afvoer van de beek) met beekwater worden gevoed.

Zandwinplas

Eén van de maatregelen uit het Natura 2000-beheerplan is het verhogen van het waterpeil in de bestaande zandwinplas bij Nij Beets. Dit doen we in samenwerking met de exploitant van de zandwinplas.

Als het waterpeil van de zandwinplas wordt verhoogd, zorgt dat voor tegendruk op het grondwater (kwelwater) dat diep in de grond zit. Hierdoor zakt het grondwaterpeil in het aangrenzende natuurgebied aan de oostzijde van de A7 in droge periodes minder ver naar beneden Dit is positief voor de bijzondere vegetatie en blauwgraslanden in het Natura2000-gebied.  Het streven is om een waterpeil in de zandwinplas te verhogen naar -0,50 m NAP.  In 2020 is het waterpeil in de zandwinplas al met twintig centimeter tot -1,25 m NAP verhoogd. De huidige kade rond de zandwinplas maakt een verdere peilverhoging niet mogelijk. Daarvoor moeten de kades eerst worden verhoogd. Om dit te bereiken moet water worden aangevoerd naar de zandwinplas. Vooruitlopend hierop is in 2022 een nieuwe meet- en regelstuw aangelegd. Met de regelstuw kan het huidige peil beter worden ingesteld maar ook het toekomstige peil als de kade op hoogte is. Met de meetstuw wordt berekend hoeveel water er nu uit de plas stroomt.

Er wordt nog onderzoek gedaan hoe er water aangevoerd kan worden naar de plas, waar vandaan en via welke route. Ook wordt onderzocht welke invloed het aan te voeren water op de kwaliteit van het water in de zandwinplas en het grondwater zal hebben.

Samenwerking

De provincie Fryslân werkt met verschillende partijen samen aan de inrichting van het gebied. Dit zijn o.a. Wetterskip Fryslân, de Cornelia Stichting, Vitens, gemeente Opsterland, LTO en Staatsbosbeheer.

Contact

Heeft u vragen over gebiedsontwikkeling De Dulf-Mersken of over de bijlagen? Dan kunt u het Klantcontactcentrum telefonisch bereiken op telefoonnummer 058 - 292 59 25, of een mail sturen naar provincie@fryslan.frl.