Vraag en antwoord over wolf en subsidieregeling

Stichting Wolvenhek Fryslân wil een hek plaatsen aan de provinciegrens om te voorkomen dat de wolf zich in Fryslân vestigt. Dit plan kent echter grote ecologische en juridische bezwaren en onzekerheden. De huidige wet- en regelgeving staat niet toe om de wolf te weren uit het gehele grondgebied en een '0-stand' te hanteren. De wolf geniet als diersoort internationale bescherming in het Verdrag van Bern en in Bijlage II en IV van de Europese Habitatrichtlijn. Het opzettelijk doden, vangen of verstoren van wolven is verboden op grond van de Omgevingswet.

Daarom kan de provincie als eigenaar van de gronden en wegen niet meewerken aan het weren van wolven uit de provincie, noch een omgevingsvergunning afgeven voor het plaatsen van een wolvenhek rond de provincie. Schapenhouders willen hun vee natuurlijk goed beschermen en ze moeten dat ook op basis van de Wet Welzijn Landbouwhuisdieren. De Faunaschade Preventie Kit Wolven laat zien met welke preventiemaatregelen schade door wolven kan worden voorkomen of beperkt.

Om de wolvenaanwezigheid in Fryslân op de voet te volgen is het belangrijk om goed te monitoren. Momenteel brengt BIJ12 de aantallen, verspreiding en herkomst van de wolven die in Nederland verblijven maandelijks in kaart. 

Een wolf eet gemiddeld 1,5 kilo vlees per dag. Hij beleeft zowel goede als slechte dagen afhankelijk van de beschikbaarheid aan prooidieren en de vangkans. Internationaal onderzoek toont aan dat wolven afhankelijk zijn van een gezonde populatie wilde hoefdieren die bestaat uit reeën, herten en zwijnen. Bij schaarste schakelt een wolf tijdelijk over op kleinere dieren, zoals knaagdieren en vogels. Bij een gebrek aan wilde prooidieren vergrijpt een wolf zich soms ook aan landbouwhuisdieren. Met name schapen zijn kwetsbaar, zeker bij onvoldoende bescherming.

Met alleen damherten en reeën in Fryslân ontbreekt het aan een gezonde populatie grote wilde hoefdieren. Dit betekent dat er een laag ecologisch draagvlak is voor wolven in Fryslân in vergelijking met de gebieden in Duitsland waar wolven permanent gevestigd zijn. Dit verhoogt de kans op aanvallen op landbouwhuisdieren. Daarom zijn doeltreffende preventiemaatregelen noodzakelijk. Meer informatie over het gedrag van wolven vindt u op Wolven in Nederland.

Waarom doodt een wolf soms meer schapen dan hij eet?

Vaak wordt de wolf als een 'moordlustig' dier bestempeld, wanneer bijvoorbeeld in een wei meerdere schapen worden gedood zonder dat ze allemaal worden opgegeten of meegenomen. Dat lijkt zinloos en valt voor de mensen maar moeilijk te begrijpen. Dit gedrag, dat 'surplus-killing' wordt genoemd, heeft niets te maken met een bloeddorstig karakter, maar is instinctief overlevingsgedrag. Wanneer een roofdier geconfronteerd wordt met talrijke paniekerige prooien die niet kunnen wegvluchten (zoals in een wei), wordt het roofdierinstinct geprikkeld en kunnen alle dieren binnen zijn bereik gedood worden.

Wolven en mensen kunnen naast elkaar leven. Gezonde wolven die niet worden geprovoceerd of gevoed, vormen op voorhand geen bedreiging voor de mens. Wolven vermijden contact met mensen en zijn over het algemeen schuw en niet agressief wanneer ze toch mensen ontmoeten.

Risico vormen wolven die geen natuurlijke schuwheid voor mensen meer bezitten, bijvoorbeeld doordat ze gevoerd worden. Gevaarlijke situaties kunnen ontstaan als wolven aan mensen wennen of als mensen een wolf aanvallen of in het nauw drijven. Behandel een wolf met respect en houd afstand.

Houd uw hond aan de riem in een natuurgebied

Wolven zullen honden bij mensen doorgaans niet benaderen. De ontmoeting tussen een loslopende hond en een wolf kan wel tot een confrontatie leiden. In natuurgebieden – hondenlosloopgebieden daargelaten – is het verboden om honden los te laten lopen. Dit is dus de verantwoordelijkheid van de hondenbezitter.

De kans dat wolven paarden en pony’s aanvallen is klein. In Duitsland betrof 0,5% (18 dieren) van de wolfaanvallen in 2021 een paard en/of pony. Wanneer een wolf pony's aanvalt, gaat het vaak om oudere, zwakkere of kleine dieren, die onvoldoende beschermd zijn. Niet alleen door een wolfwerende afrastering, maar ook door het kuddeverband waarin ze in de wei staan. Zo zal een kudde paarden met een hengst, merries en veulens meer bescherming bieden dan enkele jaarlingen zonder ouderdier. De wolf is een opportunist: hij kiest kwetsbare dieren, waartegen hij meer kans maakt. Daarom raden we bijvoorbeeld wel aan om merries met veulens 's nachts op stal te zetten.

Schade door wolven beperkt zich niet tot schapen en geiten. De provincie adviseert alle dierhouders om passende maatregelen te treffen. Houders van schapen, geiten, runderen, paarden en pony’s kunnen gebruik maken van de subsidieregeling voor de aanschaf van preventiemaatregelen om schade door een wolf te voorkomen. Dat kan in het door Gedeputeerde Staten vastgestelde wolvengebied, waar de kans op wolvenactiviteiten het grootst is.

Elk kwartaal publiceert BIJ12 een rapportage over de activiteit van de wolf in Nederland. BIJ12 is de organisatie die het wolvenbeleid van de provincies uitvoert, zoals de verwerking van meldingen, monitoring van de wolf per provincie en afhandeling van schade.

Op de website van BIJ12 wordt een actueel overzicht gegeven van de bij BIJ12 gemelde aanvallen op landbouwhuisdieren.

De gevalideerde wolvenwaarnemingen zijn ook terug te vinden via de website van BIJ12 en worden maandelijks vernieuwd en aangevuld.

Bij een aanrijding van een wolf geldt hetzelfde als bij ander groot wild. U moet ter plaatste contact opnemen met de politie. Doorrijden is strafbaar. De politie regelt dat er een faunabeheerder komt. Dode dieren die een beschermde status hebben, mag u niet verplaatsen. Wel kunt u foto’s maken van de situatie ter plaatse.

Wanneer het dier niet fataal geraakt is, kan het vluchten. Ook dan is het belangrijk dat u de aanrijding meldt en niet doorrijdt. Is de wolf gewond, maar Wat moet ik doen als ik een gewonde wolf waarneem?vlucht hij niet? Houd dan afstand, want het dier kan u aanvallen.

Wat moet ik doen als ik een gewonde wolf waarneem?

Neem contact op met de politie. Deze zal regelen dat er een faunabeheerder komt. Benader een gewonde wolf die niet vlucht niet.

Wolven mijden in principe het contact met mensen. Onder normale omstandigheden vormen wolven voor mensen dan ook geen bedreiging. Het komt echter voor dat wolven op onverwachte plekken worden gezien, zoals in bebouwd gebied of langs wegen. Ook dan is niet altijd sprake van onnatuurlijk gedrag en is in de meeste gevallen niet sprake van een gevaarlijk situatie. Een situatie kan wel gevaarlijk worden wanneer wolven hun schuwheid verliezen, bijvoorbeeld wanneer ze door mensen gevoed worden. In dat geval zal eerst worden geprobeerd de wolf weer “bang” voor mensen te maken. Als dat niet lukt, kan uiteindelijk worden besloten de wolf te doden.

In het Drents Friese Wold wordt regelmatig een wolf gezien. Meestal heeft een wolf een mens of groep mensen eerder gezien dan andersom. Een wolf toont van nature weinig interesse in mensen. Zolang u de wolf niet in het nauw drijft, zal hij afstand houden en er vandoor gaan. De wolf ziet de mens niet als prooi.

Het is belangrijk om bij het samenleven met wilde dieren de basisregels in acht te nemen. Wat kunt u het beste wel en niet doen als u een wolf tegenkomt?

De belangrijkste basisregels

• Houd afstand tot de wolf – bij voorkeur 100 meter;
• Blijf op de toegestane paden en wegen;
• Komt de wolf te dichtbij, neem langzaam afstand, spreek luid en maak gebaren;
• Loop de wolf niet achterna;
• Voer de wolf niet ;
• Houd uw hond kort aangelijnd, ook in de losloopgebieden.

Nee, u kunt slechts één keer een aanvraag indienen. U heeft na subsidieverlening drie maanden de tijd om de afrastering te plaatsen en mag één keer uitstel vragen van nog eens drie maanden. 

Schapen- en geitenhouders, paarden- en ponyhouders en rundveehouders buiten het wolvengebied kunnen, onder enkele voorwaarden, ook aanspraak maken op de subsidieregeling. Voorwaarden voor de calamiteitenregeling:

1. Er zijn drie aanvallen binnen zeven dagen
2. in een aaneengesloten regio binnen één gemeente of twee aangrenzende gemeenten

Sinds het voorjaar van 2022 is er een wolvenconsulent in Fryslân. Een wolvenconsulent kan houders van landbouwhuisdieren kosteloos op maat adviseren. Zowel op afstand (telefonisch, e-mail) als op locatie. Daarnaast biedt hij hulp bij het aanvragen van een subsidie. U kunt contact opnemen met wolvenconsulent Jaap Mekel via info@mekelogischbeheer.nl. 

Sinds het voorjaar van 2022 is er een wolvenconsulent in Fryslân. Een wolvenconsulent kan houders van landbouwhuisdieren kosteloos op maat adviseren. Zowel op afstand (telefonisch, e-mail) als op locatie. Daarnaast biedt hij hulp bij het aanvragen van een subsidie. U kunt contact opnemen met wolvenconsulent Jaap Mekel via info@mekelogischbeheer.nl. 

Nee, dit is niet toegestaan. Bij tweedehands materialen is er geen zicht op de kwaliteit van de afrastering. We willen graag dat de afrastering die u aanschaft van voldoende kwaliteit is om jarenlange bescherming tegen aanvallen van de wolf te bieden. Bij de berekening van de subsidiebedragen gaan we uit van (de prijzen van) nieuwe materialen.

Nee, dat is niet mogelijk. Bij de berekening van de subsidie gaan we uit van uw gemiddeld aantal geregistreerde landbouwhuisdieren in het jaar voordat u de subsidieaanvraag doet. Vraagt u een subsidie aan in 2024, dan kijken wij naar het in het Identificatie- en Registratiesysteem van dieren gemiddeld geregistreerd aantal landbouwhuisdieren in 2023. 

Bent u ondernemer? Dan ontvangen wij graag een ingevulde Deminimis-verklaring. Bij de bedragen vult u dan € 0,00 in. Een Deminimis-verklaring is niet van toepassing als u geen ondernemer bent. 

U vult het aantal meters van de afrastering zelf in, niet het aantal meters draad dat u wilt aanschaffen. Heeft u bijvoorbeeld een perceel van 5 bij 10 meter dan wordt de afrastering 30 meter, namelijk de omtrek van uw perceel: 2 x 10 meter en 2 x 5 meter.

Dat kan als de facturen niet ouder zijn dan één kalendermaand voor indiening van de aanvraag. Heeft u bijvoorbeeld in maart 2024 materiaal aangeschaft, dan kunt u hiervoor in april 2024 nog een subsidieaanvraag indienen. 

Nee, dit mag niet. BIJ12 heeft voor schade door wolven een Faunaschade PreventieKit (FPK) opgesteld. Hierin zijn maatregelen en materialen opgenomen die bewezen effectief zijn. Materialen die niet in de FPK zijn opgenomen, komen niet voor subsidie in aanmerking.