Naar een schone en gezonde leefomgeving

De biodiversiteit kan wel wat hulp gebruiken. Daar werken we op verschillende manieren aan, maar één daarvan is het gezonder en schoner maken van onze leefomgeving. Dat is belangrijk voor de planten en dieren die er leven, maar ook voor onze eigen gezondheid. 

Daarom werken we de komende jaren aan het initiatiefvoorstel ‘Naar een schone en gezonde leefomgeving – afbouw gebruik van pesticiden in Fryslân 2021-2030’ van Provinciale Staten. Het doel van dat voorstel is om een beweging op gang te brengen naar het verminderen van het gebruik van pesticiden in Fryslân.

Portretfoto van Jochem Knol

Het programma ‘Naar een schone en gezonde leefomgeving’ is een initiatief van Provinciale Staten, specifiek van de partijen GrienLinks, SP, D66, PvdD, PvdA, FNP en 50PLUS. En met instemming van het CDA.

Initiatiefnemer Jochem Knol (GrienLinks): "Onze gezondheid is voor een groot deel afhankelijk van een schone leefomgeving. Schoon en veilig voedsel en natuur waarin alle planten en dieren zich kunnen ontwikkelen zijn onmisbaar voor ons allemaal. We gebruiken steeds meer chemische stoffen, waaronder pesticiden. Provinciale Staten nam het initiatief om daar actief wat aan te doen en nam een breed gedragen voorstel aan om samen met bewoners en bedrijven in Fryslân het gebruik van pesticiden terug te dringen. Goed voor onze gezondheid en de natuur"

Wat is het probleem?

Veel gewasbeschermingsmiddelen en biociden mogen volgens de wet gewoon gebruikt worden. Maar van een aantal komen soms (na vele jaren) vervelende effecten naar voren. Ze bedreigen de kwaliteit van het water, de bodem, de lucht en de natuur. Onderzoeken laten zien dat bepaalde stoffen schadelijke effecten hebben op de biodiversiteit. Bijvoorbeeld op insecten, vogels en vissen, maar ook op onze eigen gezondheid. Daarom is het belangrijk dat we er minder van gaan gebruiken. 

Wat zijn pesticiden? 

Pesticiden zijn stoffen die bedoeld zijn voor het bestrijden van ziekten, schimmels, plagen, onkruid en ongedierte. Ze worden ook wel bestrijdingsmiddelen genoemd. Pesticiden is een verzamelnaam voor gewasbeschermingsmiddelen (voor het beschermen van gewassen tegen schimmels, ongedierte, onkruid, en ziekten) en biociden (middelen tegen ziekten, plagen en ongedierte voor andere doeleinden, bijvoorbeeld vlooien- en tekenbandjes voor huisdieren of ontwormingsmiddelen voor vee). 

Wat doen wij als provincie om de beweging op gang te brengen?

We vinden de bestrijdings- en beschermingsmiddelen overal om ons heen. Dat betekent dat we ook op allerlei verschillende vlakken die beweging in gang willen zetten. In de landbouw bijvoorbeeld gebeurt er al ontzettend veel op het vlak van het verminderen van gewasbescherming. Hoe het zit met het gebruik van deze stoffen in het bedrijfsleven in Fryslân, is nog niet goed duidelijk. Daarom doen we daar onderzoek naar. Ondertussen willen we ook de inwoners van Fryslân stimuleren om de juiste keuzes te maken in het gebruik en de aanschaf van producten. En ook in onze eigen organisatie kijken we hoe we ervoor kunnen zorgen dat we – bijvoorbeeld bij het doen van aanbestedingen – zoveel mogelijk rekening kunnen houden met het vermijden van het gebruik van pesticiden. Verder stimuleren we dialoog op lokale schaal en kennisdeling tussen telers.  

Wat kun je zelf doen?

Afbeelding van het kruid Tijm

Iedereen kan een steentje bijdragen aan het verminderen van het gebruik van deze stoffen. Door je bewust te zijn van wat je aan producten koopt en gebruikt en ook hoe en hoeveel je ervan gebruikt. Onderzoek laat zien dat de schadelijke stoffen die vanuit huishoudens in het milieu terechtkomen vaak middelen zijn om onkruid of ongedierte te bestrijden. 

In de tuin

Gebruik in de tuin geen chemische producten om onkruid te verwijderen of beestjes te bestrijden. Verwijder onkruid met de hand of gebruik een natuurvriendelijk product. Door de biodiversiteit in je tuin te verbeteren, lossen sommige problemen zichzelf soms ook op. Zo zijn egels en vogels dol op slakken en eten lieveheersbeestjes graag bladluis. 

Tip: plant sterk geurende planten als tijm, salie of lavendel in je tuin om bijvoorbeeld slakken te weren. Waar wij de geur vaak kunnen waarderen, houden slakken daar juist niet van. 

Op www.watzullenwenoubeleven.nl staan nog meer tips en alternatieven om toch het onkruid en ongewenste beestjes in de tuin aan te pakken.

Huisdieren

Naast bestrijdingsmiddelen voor de tuin komen er ook stoffen die in anti-vlooien- en tekenmiddelen zitten in het milieu terecht. Bijvoorbeeld als een hond kort na behandeling met zo’n middel in open water zwemt. Of als huisdieren na behandeling geborsteld worden en de haren buiten blijven liggen. Vaak staat in de bijsluiter hoe lang je de hond het beste niet in buitenwater kunt laten zwemmen om te voorkomen dat de schadelijke stoffen in het milieu komen.

Een hond speelt met een stok in het water.

Subsidie voor experimenten verminderen gewasbescherming

Boeren en loonwerkers konden in 2024 experimenteren met het afbouwen van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en daarvoor subsidie krijgen van de provincie Fryslân. Meerdere boeren hebben daar gebruik van gemaakt en gekeken of ze bijvoorbeeld bij de teelt van uien of suikerbieten minder of geen gewasbeschermingsmiddelen konden gebruiken dan ze normaalgesproken deden. 

Ook Bert Holtsema deed zo’n experiment bij de suikerbietenteelt. Lees in onderstaand nieuwsbericht hoe dat ging.

Twee handen hebben een grote suikerbiet beet en op de achtergrond ligt een berg suikerbieten.

Nieuwsberichten