Natura 2000
Yn Fryslân is it prachtich wenjen, wurkjen en rekreëarjen. Der is moaie natuer om fan te genietsjen. Dy natuer foarsjocht ús fan alles wat wy nedich hawwe. Natuer is de basis fan ús bestean. Mar de natuer stiet ek ûnder druk, wy hawwe te folle fan de natuer frege en nommen. Dêrom is it wichtich om de natuer goed te beskermjen.
Yn Fryslân lizze 20 natuergebieten dy't diel útmeitsje fan it Europeeske Natura 2000-netwurk. Dit is in netwurk mei natuergebieten dy't fan ynternasjonaal belang binne. Der libje bysûndere planten en bisten dêr't wy de wichtige taak foar hawwe om se te beskermjen en te fersterkjen. Om dat te dwaan, meitsje wy foar al dizze gebieten in Natura 2000-behearplan. Dêryn stiet hoe't wy maatregels nimme om de oantsjutte soarten en libbensgebieten út de Fûgelrjochtline en Habitatrjochtline te fersterkjen en better te beskermjen. Sa behâlde wy de kwetsbere natuer en helpe wy de biodiversiteit foarút.
Mear witte oer wat Natura 2000 krekt is? Sjoch dan op dizze webside.
Oanmelde nijsbrieven Natura 2000
De Fryske Natura 2000-gebieten
Fan de 162 Natura 2000-gebieten yn Nederlân lizze der 20 hielendal of foar in part yn Fryslân - op it lân of yn de see. Hjirûnder steane alle Natura 2000-gebieten yn Fryslân. Klik op de namme fan it gebiet om mear te lêzen oer it gebiet en it Natura 2000-behearplan en oare dokuminten te besjen. By guon natuergebieten is der ek de mooglikheid om jo oan te melden foar in nijsbrief oer de Natura 2000-maatregels yn dat gebiet.
Fryske Marren (Snitserer Mar, Wite en Swarte Brekken, Aldegeaster Brekken, Fluezen e.o.)
It Fryske Marregebiet is in wichtich plak foar ferskate wetter- en sompefûgels. Se briede der, mar brûke de wetters ek as oerwinterlokaasje. Om de fûgels de nedige rêst te bieden binne der fûgelrêstgebieten ynsteld, dit jildt jierliks foar de perioade fan 1 oktober oant 1 april. It gebiet ûnderskiedt him troch in ôfwikseling tusken iepen wetter, gerslannen en hjir en der wylgeboskjes en reidlannen.
Ien fan de wichtichste opjeften yn it Fryske Marregebiet is it kreëarjen fan plas-dras situaasjes foar ûnder oare smjunten, briedfûgels en de seldsume noardske wrotmûs. Mear ynformaasje oer dizze en oare doelen fine jo yn it Natura 2000-behearplan foar it Frysk Marregebiet. Dit behearplan is yn july 2023 fêststeld. Ien fan de maatregels yn dit behearplan is it útfieren fan in ûndersyk nei boarnen fan fersteuring.
Grutte Wielen
It gebiet Grutte Wielen is fan oarsprong in leechfeangebiet dat op de grins tusken klaai- en sânboaiems leit. Yn it gebiet lizze grutte plassen, lykas Houtwiel en Sierdswiel, omjûn troch simmer- en winterpolders en boezemlannen. It is in wichtich gebiet foar in protte fûgels en oare bysûndere planten en bisten.
Wichtige opjeften yn dit gebiet binne it ûntwikkeljen fan (wetter)ried, it kreëarjen fan plas-drassituaasjes foar de noardske wrotmûs, bûnt reidhintsje, hoants en smjunt, en it soargjen foar genôch rêstplakken foar oerwinterjende fûgels. Mear ynformaasje oer dizze en oare doelen lêze jo yn it Natura 2000-behearplan foar Grutte Wielen.
Utfiering Wielsicht
Wetterskip Fryslân hat it gebiet Wielsicht, eastlik fan Ljouwert, ynrjochte as simmerpolder mei yn de winter in iepen ferbining nei de Fryske boezem (stelsel fan marren, fearten en sleatten). Der binne ek oare maatregels útfierd, lykas it oanlizzen fan natuerfreonlike ouwers. De wurksumheden binne mei finansiering út it programma foar Plattelânsûntwikkeling (POP3) dien. Mear ynformaasje is te finen op de webside fan Wetterskip Fryslân.
Utfiering Binnemiedepolder, Ryptsjerksterpolder, Gelte Herne en Koekoekspetten
Yn opdracht fan de provinsje binne der yn 2023 en 2024 op ferskate plakken yn it gebiet natuerherstelmaatregels útfierd. De fokus lei op it better behearskjen fan it wetter. Yn de gebieten is in heech wetterpeil standert, mar soms is it nedich om it peil te ferleegjen. Der is in protte wurk ferset mei it iepenjen fan sleatten en slinken, sadat it wetter better en fierder it gebiet yn komme kin. Dat is foaral goed foar fûgels dy't fan ‘wiete fuotten’ hâlde (skellekrigen, einen, guozzen). Dêrneist is yn de boezemmarren, en benammen yn de opfearten nei de polders ta, it libbensgebiet foar de bitterling ferbettere. Yn de Gelte Herne en Koekoekspetten wurdt it behear oanpast en sil der de kommende jierren in omslach te sjen wêze fan reidlannen mei in protte strûken en beamkes nei in gersiger en mear biodiverse lânskip.
Wolle jo op 'e hichte bliuwe fan de maatregels yn dit gebiet? Meld jo oan foar de nijsbrief.
- Natura 2000-beheerplan Groote Wielen foar de twadde behearperioade (2023-2028)
Fochtelerfean
It Fochtelerfean ûnderskiedt him troch in grut, iepen en útstrekt lânskip. Allinnich oan de noard- en súdkant binne der bosken te finen. Troch grûnlagen dy't net folle wetter trochlitte - bygelyks keileem - lizze der in soad wiete heechfeangebieten yn it Fochtelerfean. Ek is der heide te sjen en briedt de kraanfûgel der.
Yn ‘e mande mei de provinsje Drinte is it ús taak om de natuer yn dit gebiet te beskermjen en wêr mooglik te fersterkjen. Dat dogge wy oan’e hân fan in behearplan, wêrfan’t de provinsje Drinte de fuortsetnimmer is. Dit plan wurdt útfierd yn gearwurking mei belutsen partijen.
Kadeherstel
De kommende jierren wurkje we oan it kadeherstel yn it Fochtelerfean. Natuurmonumenten is dêr de trekker fan. Sûnt it neijier fan 2022 is der al 25 kilometer kade oanpakt yn dit gebiet. It wurk leit - yn it briedseizoen - efkes stil om de rêst te bewarjen, mar yn de oare tiden fan it jier wurdt der hurd trochwurke. Wolle jo mear witte oer it kadeherstel yn it Fochtelerfean? Sjoch dan op de webside fan Natuurmonumenten.
Dunen Flylân
Flylân is ien fan de Fryske Waadeilannen en makket foar in grut part diel út fan it Natura 2000-netwurk. Flylân is oars as de oare Fryske Waadeilannen: it doarp leit oan de eastkant fan it eilân. Direkt ten westen dêrfan leit it heechste dûn fan it Waadgebiet en it op ien nei heechste dûn fan Nederlân: it Vuurboetsduin. Oan de westkant fan it eilân leit de útwreide Vliehors. Dertusken, oan de súdwestkant, lizze de Kroon’s polders. Earst bedoeld as lânbougebiet, binne dizze no in wichtich natuergebiet.
Op Flylân wurkje wy ûnder oaren oan it tsjingean fan drûchte en it stimulearjen fan dûnferstowing. Mear ynformaasje oer de doelen en maatregels op Flylân fine jo yn it behearplan.
Dunen Skylge
In bysûnder eilân dêr’t wyn en wetter bouwe en wer ôfbrekke – dat is Skylge. Fan east nei west binne der op it eilân in protte ferskillende natuertypen te finen. Fan de hast ûnbegroeide Noordsvaarder yn it westen oant de dunefalleien mear yn it midden fan it eilân. Oan de eastkant fan de dunen leit ek de Boschplaat.
Ien fan de maatregels út it behearplan is it tsjingean fan ferrûging. Yn de rin fan de tiid binne der hieltyd mear boskjes en tichte begroeiïng ûntstien op it eilân. Dêrtroch ferdwynt de dynamyk troch wyn op Skylge. Rundfee en ponnys begraze sokke gebieten no om it iepen karakter fan it eilân te behâlden. Mear ynformaasje oer de ferskillende maatregels fine jo yn it Natura 2000-behearplan.
Dunen Amelân
Ferspraat oer Amelân falt der in protte te sjen: útwreide dûnegebieten, rike, griene polders, brede strannen en sels in grien strân. Der binne in soad oergongen fan swiet nei sâlt wetter en tusken drûge en fochtige gebieten. Ek it kalkgehalte yn it dûnesân ferskilt sterk, fan de seereep oant de âldere dunen fierder it lân yn. Dit alles soarget foar in grutte fariëteit oan natuer op Amelân.
Yn de rin fan de jierren is de dynamyk troch helm- en boskbeplanting sterk fermindere. De earder neamde oergongen steane ûnder druk. Troch mear romte te jaan oan sânferstowing en de wetterhúshâlding yn de dunen sa natuerlik mooglik te meitsjen, kin de natuerkwaliteit behâlden bliuwe. De ferbettering fan de wetterhúshâlding yn bygelyks de Swanenwetterdunen/Hagedoarnfjild draacht ek by oan de swietwetterfoarrie op it eilân. Dat is foardielich foar drûge tiden, ek foar de lânbougrûn yn de polders.
Lauwersmar
It Lauwersmargebiet leit op de grins fan Fryslân en Grinslân. It is in bysûnder gebiet mei in ôfwikseling fan iepen wetter, moerasgebieten en greidlannen. Mei rjocht hat it Lauwersmargebiet de status fan Nasjonaal Park en Dark Sky Park. It is in wier fûgelparadys op de eardere seeboaiem en ek in populêr rekreaasjegebiet foar minsken.
It Lauwersmargebiet is diel fan it Natura 2000-netwurk. Tegearre mei de provinsje Grinslân hawwe wy de taak om de natuer yn dit gebiet te beskermjen en dêr't mooglik te fersterkjen. Wy dogge dit oan de hân fan in behearplan, dêr't de provinsje Grinslân it inisjatyf foar nimt. Wy fiere it behearplan út yn gearwurking mei belutsen partijen. Der wurdt wurke oan it twadde behearplan. Hjirfoar is earst in Lânskips-ekologyske systeemanalize (LESA) opsteld.
It earste behearplan is yn 2022 evaluearre. De oanbefellings út dy evaluaasje wurde meinommen by it opstellen fan it behearplan foar de twadde perioade.
Bakkefeanster Dunen
Yn it natuergebiet Bakkefeanster Duinen komt bysûndere natuer foar. Dit gebiet fan 261 hektare leit yn it easten fan de provinsje Fryslân. Fanwege de bysûndere natuerwearden is it gebiet ûnderdiel fan it Europeeske Natura 2000 netwurk.
It Natura 2000-gebiet Bakkefeanster Dunen leit yn it begjin fan de beekdelling fan it Keningsdjip. De ûndergrûn fan de dunen bestiet benammen út sân, mei yn de djippere lagen keiliem. It sân is fan natuere frij soer en itensearm. Dat jildt ek foar it reinwetter dat op it keileem stean bliuwt. Plant- en bistesoarten hawwe har oanpast oan dit gebiet mei iten, mar it gebiet is wol kwetsber. Ek de delslach fan stikstof is in bedriging foar dit gebiet. Yn it Natura 2000-behearplan foar Duinen, fine jo mear ynformaasje oer de doelen en maatregels dêr't wy oan wurkje. Yn it behearplan binne de bysûndere natuerdoelen dy't Europa foar de gebieten oanwiisd hat beskreaun. It wichtichste ûnderdiel fan it plan binne de maatregels dy't nedich binne om dy bysûndere natuer te behâlden en te fersterkjen.
Wynjeterper Skar
It Natura 2000-gebiet Wijnjeterper Schar is in heidegebiet dat om de middenrin fan de beek Alddjip leit. It gebiet hat keileem yn de ûndergrûn mei dêrop sân. Dat soarget foar in bytsje soere en itensearme grûn. Bysûndere planten en bisten hawwe har oanpast en profitearje hjirfan. Ferdrûging troch te rappe ôffier fan wetter nei omlizzende gebieten en de delslach fan stikstof foarmje in bedriging foar de warskôge Skar.
Yn dit gebiet wurkje wy ûnder oare oan it fergrutsjen fan de hoemannichte heischraal gerslân en blaugerslân. Wy wurkje ek oan'e ôfwikseling tusken heischraal gerslân, blaugerslân en oare beekdelgerslannen en fochtige heide. Hjir profitearje amfibyen, ynsekten en reptilen fan. Mear ynformaasje oer dizze en oare maatregels fine jo yn it behearplan foar dit gebiet.
Yn 2024 is der in lytse oanpassing oan it wettersysteem realisearre troch it ferlizzen fan in wetterskipssleat nei de râne fan it gebiet. Hjirtroch wurdt der minder wetter oan it gebiet ûntlutsen.
Van Oordt’s Mersken
It Natura 2000-gebiet Van Oordt's Mersken leit súd fan Beetstersweach om de beek Alddjip hinne. De eastkant fan it gebiet hat hiel fariearre natuer. Mei ûnder oare leafbosk, heide, puollen, blomrike skraalgerslannen en dotterblomhealannen. Oan de westkant is it lânskip mear iepen, wêrtroch't greidefûgels, einen en guozzen hjir graach komme. De fochtige dielen fan'e gebieten Rome en Mersken brûke se as sliepplak.
Wichtige opjeften yn dit gebiet binne it fergrutsjen en ferbetterjen fan it gebiet mei heischraal gerslân en blaugerslân en it behâlden en ferbetterjen fan de fochtige heiden. Wy wurkje ek oan de leefgebieten fan de grutte en lytse modderkrûper, it peaske, de hoants en de smjunt, blesgoes en brangoes. Mear ynformaasje oer de Natura 2000 - doelen yn dit gebiet fine jo yn it behearplan.
De Deelen
De Deelen is in opfallend leechfeanmoerasgebiet. Oer it gebiet ferspraat leit in doalhôf fan petgatten, ôfwiksele mei drûge stroken (lisikkers dêr't eartiids it fean op drûge waard). In soad ferskillende fûgelsoarten briede en rêste der, en sykje dêr har iten. In wichtige opjefte yn dit gebiet is it ûntwikkeljen fan (wetter)reid en it soargjen foar in goed wettersysteem. Soarten as de reiddomp, swarte stirns en streke wetterrôfkrobbe hawwe hjir profyt fan.
Yn dit gebiet wurkje wy ûnder oare oan it stimulearjen fan de groei fan (wetter)reid. Dit foarmet in noflik rêst- en leefplak foar fûgels as de reiddomp en poarperriger. Wy wurkje ek oan in lykwichtich wettersysteem, dêr't wetterplanten goed groeie kinne. Mear ynformaasje oer Natura 2000 yn'e Deelen fine jo yn it Natura 2000-behearplan foar dit gebiet.
Rottige Meenthe & Brandemeer
It gebiet Rottige Meenthe & Brandemeer bestiet út twa grutte sompegebieten en de Helomavaart dy't de twa gebieten ferbynt. Dit gebiet is in wichtige ferbining tusken de leechfeangebieten yn it midden fan Fryslân en de moerassen yn Noardwest Oerisel. Ek is hjir it seldsume trilfean te finen en it is in leefgebiet foar de slim bedrige grutte fjoerflinter.
Yn dit gebiet wurkje we oan it behâld en it ferbetterjen fan it trilfean en feanmosreidlân. Wy wurkje ek oan it ûntwikkeljen fan wetterplanten dêr't fisken lykas de bitterfoarn en it groukopke fan profitearje. Yn'e petgatten besykje wy om de langst op gong te bringen. Mear ynformaasje oer de doelen en maatregels yn dit gebiet fine jo yn it behearplan foar Rottige Meenthe en Brandemeer.
Iselmar en râne-marren
It Iselmargebiet is fan grut belang foar in protte fûgelsoarten. Sawol moerasfûgels as oerwinterjende wetterfûgels en fûgels dy't by de ouwers fan it Iselmar libje, brûke it gebiet as rêstplak en fine dêr harren iten.
Dêrneist libje seldsume soarten, lykas de noardske wrotmûs en de mearflearmûs, oan de rânen fan it Iselmar. It gebiet lûkt net allinnich in protte fûgels oan, mar ek minsken, want it Iselmar is in populêr rekreaasjegebiet.
Om de bysûndere natuer fan it Iselmargebiet te fersterkjen en te beskermjen, wurkje Rykswettersteat, de omlizzende provinsjes en terreinbehearende organisaasjes gear oan de útfiering fan it Natura 2000-behearplan. Dit behearplan beslacht seis Natura 2000-gebieten yn it Iselmargebiet en de râne-marren.
It behearplan foar it Iselmargebiet is yn febrewaris 2024 mei in perioade fan seis jier ferlinge. Der wurdt wurke oan in ekologyske evaluaasje, en it doel is dat it nije behearplan foar 2030 fêststeld wurdt.
Behearplannen
De provinsje Fryslân stelt behearplannen op foar de Natura 2000-gebieten yn Fryslân. Yn dizze plannen stiet detaillearre beskreaun hokker natuerwearden wêr beskerming krije en hoe’t dat útfierd wurdt. Der wurdt rekken hâlden mei ekologyske, ekonomyske en sosjale (ûn)mooglikheden binnen en om it gebiet hinne.
De plannen komme ta stân yn gearwurking mei eigners, ûndernimmers, omwenners, ferskate oerheden en oare belutsenen. In behearplan jildt seis jier, en nei evaluaasje en in ynspraakproseduere kin it ferlinge wurde, mei mooglike oanpassingen. Oan de ein fan de rinningsperioade wurdt in nij behearplan fêststeld.
Omjouwingswet en fergunnings
De fêststelde behearplannen binne in wichtige basis foar de útfiering fan provinsjale taken yn ferbân mei fergunningferliening neffens de Omjouwingswet.
Neffens dizze wet is in natuerfergunning of in oar tastimmingsbeslút ferplichte foar aktiviteiten wêrby’t stikstof frijkomt. Dit soarget derfoar dat der net tefolle stikstof yn Natura 2000-gebieten delslacht. Mear ynformaasje oer fergunningferliening is te finen op Stikstof vergunning | Fryslan en op Vergunning voor Natura 2000-gebied aanvragen | Fryslan.
Natoerbrannen
De lêste jierren komt it hieltyd faker foar dat der brannen ûntsteane yn de natuer, benammen yn de simmer, mar soms ek yn it foarjier. Fanwege klimaatferoaring binne der langere perioaden fan drûchte: it reint minder en it grûnwetter stiet leech, wêrtroch planten útdroege reitsje. Dit makket bosken en heide kwetsber foar brannen.
Natuerbrannen wurde meast feroarsake troch minske-aktiviteiten. De trije grutste oarsaken binne: smoke, barbecueën en in hjitte útlaatpiip yn heech gers. It is dêrom wichtich om yn drûge perioaden foarsichtich te wêzen mei fjoer yn en om natuergebieten.
