Natuerdoelanalyzes foar stikstofgefoelige Natura 2000-gebieten

It is wichtich om goed sicht te hawwen op de steat fan de natuer yn Fryslân. Dêrom makke de provinsje Fryslân natuerdoelanalyzes (NDA ’s). Dit binne analyzes wêryn't stiet hoe't it mei de natuer yn de Fryske Natura 2000-gebieten giet. Ek oare provinsjes meitsje dizze analyzes foar harren gebieten.

De natuerdoelanalyzes binne no earst makke foar de stikstofgefoelige natuergebieten. Yn Fryslân binne dit: Rottige Meenthe, It Amelân, Alde Feanen, Flylân, Skylge, Skiermûntseach. Foar Aldegeaster brekken, Fluessen en omkriten is in ferkoarte natuerdoelanalyze opsteld. Foar de twa gebieten Drents-Friese Wold & Leggelderveld en it Fochtelerfean is provinsje Drinte ferantwurdlik foar de NDA’s.

Een grote grasduin met een bewolkte lucht er achter
Natuer op Flylân

Yn de NDA’s is foar elk gebiet te lêzen hoe't it mei de natuer giet, hokker knyppunten der binne en wat mooglik oplossingsrjochtingen binne. It befettet gjin maatregels op gebietsnivo. Dy folgje yn de gebietsrjochte oanpak yn it ramt fan it Frysk Programma Lanlik gebiet (FPLG). Foar in soad fan de Natura 2000-gebieten yn Fryslân jildt dat ferdrûging, stikstof en ferstjoering foar problemen soargje. Op 4 july wie der in webinar oer it FPLG en de natuerdoelanalyzes. Dy is hjir werom te sjen.

Advizen Ekologyske Autoriteit

De provinsje Fryslân hat de natuerdoelanalyzes foar de stikstofgefoelige Natura 2000-gebieten op 30 juny nei de Ecologische Autoriteit (EA) stjoerd. De EA bringt dêrnei advys út oer de NDA's. Foar dy tiid wurde der per Natura 2000-gebiet noch fjildbesites organisearre mei de EA en oare belutsen partijen om de situaasje yn de gebieten te besjen.

De advizen foar Rottige Meenthe & Brandemeer en foar de Alde Feanen binne klear. De EA publisearret de advizen op harren website. Dêr ferskine de kommende moannen ek de advizen foar de oare gebieten. Wy sille de advizen neier besjen om te sjen of en wêr't wy de suggerearre maatregels in plak jouwe. Dat kin bygelyks fia it gebietsprogramma fan it Frysk Programma Landelijk Gebied en de maatregelpakketten, mar ek fia it Programma Natuur of de Natura 2000-behearplannen.

Besjoch de natuerdoelanalyzes

De natuerdoelanalyzes binne hjirûnder te downloaden. Se befetsje ynformaasje oer de steat fan de natuer yn dy spesifike gebieten. De analyzes binne makke op basis fan besteande ynformaasje. lykas fjildbesites, kaarten, ynventariseaasjes en getallen út databanken.
Oer guon soarten en leefgebieten is op dit stuit noch net foldwaande bekend. Om dy kennisleemtes te foljen, start de provinsje oanfoljende ûndersiken. De NDA’s wurde bliuwend aktualisearre. Dêrby wurdt hieltyd sjoen hoe't it mei de natuer giet, of troffen maatregels helpe en hokker maatregels der oanfoljend nedich binne. Besteande (âldere) ynformaasje kin dus sjoen wurde as nulmjitting. Sa ûntstiet der in hieltyd folsleiner byld fan hoe 't de natuer him ûntwikkelet yn Fryslân. De natuerdoelanalyzes befetsje dus ek net ûnomkearbere konklúzjes. De natuerdoelanalyzes foar it Drents-Friese Wold & Leggelderveld in it Fochtelerfean binne te finen op de website fan provinsje Drinte.

Yn de fragen en antwurden ûnderoan dizze side is mear ynformaasje te finen oer de natuerdoelanalyzes.

Dokuminten

Hawwe jo problemen mei de lêsberens? Dan kinne jo in formulier ynfolje of belje mei it Klantkontaktsintrum. Sy helpe jo graach fierder.

Wat stiet der yn in NDA?

Yn in NDA stiet foar in Natura 2000-gebiet dat de steat fan de natuer is. Der stiet yn beskreaun hoe bot oft de natuerdoelen foar dat gebiet helle wurde, oft der knyppunten binne en hokker oft dat dan binne. Dêrnei jout de NDA in pear globale oplossingsrjochtingen dêr 't oan tocht wurde kin foar it ferbetterjen fan eventuele drukfaktoaren / knyppunten – bygelyks ferdrûging of ferstjoeren – dy 't nei foaren kommen binne.

De provinsje beäntwurdet yn in NDA de folgjende fragen:
- Hoe giet it mei de stikstofgefoelige habitattypen en soarten (stiet fan ynstânhâlding )?
• Wêr soe it fan komme kinne as it net goed giet (drukfaktoaren )?
• Hokker maatregels binne útfierd of pland om oan natuerferbettering te wurkjen (al besteande werstelmaatregels )?
• Oan watfoar type maatregels soene wy tinke kinne om dit te ferbetterjen (suggestjes werstelmaatregels )?

De NDA’s binne makke oan 'e hân fan 'e Hantakten fan 'e Ekologyske Autoriteit.

Wat stiet der net yn in NDA?

Wat net yn in NDA omskreaun stiet, is in pakket mei konkrete maatregels om de natuer te ferbetterjen. Der stiet op globaal nivo wat bydrage kinne foar maatregels (tink dan bygelyks oan: in heger wetterpeil kin bydrage ), mar net oant yn detail útwurke hokker maatregel wêr plakfine moat. It is de bedoeling dat soksoarte maatregels bepaald wurde yn de gebietsrjochte oanpak mei de streek en belanghawwenden dêr 't de gebietsplannen yn makke wurde (op basis fan it FPLG gebietsprogramma).

 Wat is de relaasje tusken de NDA’s en it FPLG?

It oerkoepeljende FPLG ûntwerp-gebietsprogramma is ynlevere by it Ryk / EA. De gebietsrjochte oanpak foar it meitsjen fan gebietsplannen start nei de beoardieling fan dat plan (ferwachting: 2024). De NDA’s en it gebietsprogramma binne ynput foar it meitsjen fan dy gebietsplannen en binne 30 juny ta konsultaasje oanbean by it Ryk / EA.

Wat is de status fan in NDA?

In NDA is gjin juridysk dokumint, mar befettet de op dat stuit meast resinte ynformaasje oer de steat fan in Natura 2000-gebiet. It is wetlik bepaald dat foar besluten oangeande fergunningferliening de meast resinte ynformaasje brûkt wurde moat. Ek foar it opstellen fan Natura 2000-behearplannen is dit wichtige ynput. Dêrom wol de provinsje derfoar soargje dat dy meast resinte ynformaasje ek sa kompleet mooglik en fan goede kwaliteit is.

Hokker NDA’s moatte no oanlevere wurde?

It giet om de Natura 2000 - gebieten mei stikstofgefoelige habitats (leefgebieten). Yn Fryslân binne dat:
- Rottige Meenthe & Brandemeer
- It Amelân
- Alde Feanen
- Flylân
- Skylge
- Skiermûntseach
- Aldegaasterbrekken, Fluessen en omkriten

Foar it Drents-Friese Wold & Leggelderveld en it Fochtelerfean makket provinsje Drinte de natuerdoelanalyzes. Provinsje Fryslân sjocht dêryn mei. En hoe sit it mei de oare Natura 2000 - gebieten? Ek foar de oare Natura 2000 - gebieten sille nei alle gedachten NDA’s makke wurde. Dizze earste rûne NDA’s omfettet de stikstofgefoelige gebieten.

Hoe giet it mei de natuer yn Fryslân (n.a.v. NDA’s)?

Yn de NDA’s foar de ûnderskate gebieten is te lêzen hoe 't it giet mei de natuer per gebiet. De algemiene yndruk is dat de natuer yn Fryslân ûnder druk stiet en de doelstellingen net helle wurde. De belangrykste problemen binne de stikstofdeposysje en ferdrûging. De útstjit fan stikstof is yn in soad Natura 2000 - gebieten op it fêste lân te heech om de natuer yn de Natura 2000 - gebieten te werstellen en te behâlden.

Ek ferdrûging en fersuorring binne wichtige problemen. Somtiden liket it mei de habitattypen en leefgebieten foar soarten kwa omfang noch bêst goed te gean, mar giet de kwaliteit fan de natuer wol achterút. Ek is yn in soad habitattypen de soarterykdom leech: der is minder bioferskaat. Dat hat nei alle gedachten te krijen mei fersuorring troch stikstofdeposysje. Dy fersuorring, mar ek fermesting wurde mooglik fersterke troch ferdrûging. Wetter kin fersuorje of fermêsting ' bufferje '. Dat betsjut dat de effekten fan fersuorring en fermesting tsjinhâlden wurde. As der ferdrûging plakfynt, hat it grûnwetter dus minder kapasiteit om dy fersuorring of fermêsting te bufferjen en binne de effekten op de natuer mear te fernimmen. Yn heidegebieten komt it foar dat de grûn te fiedselryk wurdt troch stikstof. Gerzen, beammen en strûken hâlde fan dy fiedselrike grûn en groeie hurd. Wylst de kwetsbere (heide)soarten krekt net fan dy fiedselrike grûn hâlde en dus stadichoan ferkrongen wurde troch de gerzen en de beammen. Hoe 't it mei de spesifike Natura 2000 - gebieten giet, is yn de oanbelangjende NDA’s te lêzen.
 

Wat is it proses oangeande it oanleverjen fan de NDA’s?

De provinsje moat de NDA’s by de Ekologyske Autoriteit (EA) oanleverje foar in advys. De EA publisearret foar elk gebiet in advys, basearre op de NDA’s, de efterlizzende ynformaasje en in fjildbesite. Dat is foar in tal NDA’s fan oare provinsjes al bard. De advizen fan de EA binne hjir te finen.

Wêrom levere de provinsje de natuerdoelanalyzes (NDA’s) net op 1 april oan?

It meitsjen fan kwalitatyf goede NDA’s kostet in soad tiid. Der waard frege om de natuerdoelanalyzes te rjochtsjen op de stikstofgefoelige soarten en leefgebieten, mar Fryslân nimt fuort alle doelsoarten yn dizze Natura 2000 - gebieten mei. Dat is omdat dizze NDA’s wichtige ynput binne foar it gebietsprogramma en gebietsprosessen dy 't aanst yn it ramt fan it FPLG opstart wurde. Omdat it sammeljen fan alle ynformaasje en dêrnei it tsjutten dêrfan én it ôfstimmen mei partijen [ tink oan terreinbehearende organisaasjes ] in soad tiid koste, hat de provinsje derfoar keazen om de NDA’s net op 1 april oan te leverjen, mar de prioriteit te setten op kwaliteit. De provinsje hat rjochting it Ryk meardere kearen oanjûn de planning fan 1 april net te heljen. Ek fynt de provinsje it wichtich om de NDA’s yn gearhing mei it ûntwerp FPLG gebietsprogramma oan te leverjen. Dat omdat de mooglike knyppunten yn de NDA’s, yn gearhing mei de oerkoepeljende oanpak en doelen yn it gebietsprogramma, hannelingsperspektyf en hânfetten biede foar de gebietsprosessen. Ta beslút woe de provinsje de tiid nimme om de NDA’s ek mei Provinsjale Steaten, de buorprovinsjes en belutsen partijen te bepraten. Natuergebieten hâlde harren net oan de provinsjegrinzen en dêrom is it wichtich om foar sokke gebieten gear te wurkjen. Dêrom is besletten om de NDA’s uterlik 1 july oan te leverjen.

De provinsje Fryslân levere de NDA’s letter oan as 1 april, hoe sit dat mei oare provinsjes?

Der binne mear provinsjes (bygelyks Drinte, Seelân en Gelderlân) dy 't de NDA’s letter oanleveren as 1 april. Dêr is Fryslân net allinnich yn. Ek binne der provinsjes dy 't wol foar 1 april NDA’s oanlevere hawwe. Bygelyks provinsje Noard-Brabân.

Wa moat de Natuerdoelanalyzes meitsje?

It opstellen fan Natuerdoelanalyzes (NDA ’s) is in ferplichting út it nasjonale Programma Stikstofreduksje en Natuerferbettering (PSN) wei. De provinsjes binne ferantwurdlik foar it opstellen fan de NDA’s yn harren eigen provinsje. Ek Rykswettersteat en it ministearje fan Definsje stelle de natuerdoelanalyzes op foar de stikstofgefoelige Natura 2000 - gebieten dêr 't sy ferantwurdlik foar binne.
 

Wêr binne de NDA’s op basearre?

De provinsje Fryslân makket de Natuerdoelanalyzes op basis fan gegevens dy 't al bekend binne. It giet om gegevens út fjildbesites, gegevens fan - en petearen mei de terreinbehearders en yn in tal gefallen oanfoljende fjildbesites by it meitsjen fan de NDA’s. Der wurdt gebrûk makke fan de mjittings dy 't dien binne doe 't de Natura 2000 - gebieten oanwiisd waarden. Dy kinne je sjen as nul-mjitting. Ek brûke we kaarten wêrop de fegetaasje yn in bepaald gebiet steane, en binne der profilen fan de soarten en leefgebieten yn de Natura 2000-gebieten. Dêryn stiet bygelyks de kenmerken fan in soarte fan leefgebiet, mar ek de sprieding yn Nederlân en de ynstânhâldingsdoelen. Fierder wurdt gebrûk makke fan ûndersyksgegevens fan ûnder oare ekologyske buro's, terrein-behearende organisaasjes en soarte-organisaasjes. Al dizze gegevens mei-inoar sjen litte hoe 't de natuer him de ôfrûne jierren (sûnt de nul-mjitting) ûntwikkele hat. Dêrmei is it mooglik in yndikaasje te jaan oft de natuer foarút of efterút gien is. Wat omfang oanbelanget, mar ek as it giet om kwaliteit.

Hoe wurdt de steat fan de natuer omskreaun yn de NDA’s?

Yn de NDA’s stiet foar elk natuerdoel omskreaun oft it helle wurdt mei de maatregels út it Natura 2000 - behearplan. Ek stiet der yn oft de stikstofútstjit sakket of net. Op basis dêrfan binne 3 eintrochdielen mooglik:
Ja. Dit betsjut dat de stikstofgefoelige natuer net achterút giet en eventuele útwreidingsdoelen helle wurde. Ja, mits. Dit betsjut dat der gjin fermindere is fan de stikstofgefoelige natuer, mar dat it net wis is oft de útwreidingsdoelen helle wurde. Oanfoljende maatregels binne needsaaklik yn dit gefal.
Nee, of it moast wêze. Dit betsjut dat it net út te sluten is dat de natuer minder wurdt en dat útwreidingsdoelen net helle wurde. Oanfoljende maatregels binne needsaaklik yn dat gefal.

Wat as der bepaalde gegevens net bekend binne?

Der wie net folle tiid foar it meitsjen fan dizze earste NDA’s. Dêrom wie it no allinnich mooglik om de analyzes te meitsjen op basis fan al besteande gegevens (en yn in pear gefallen fan oanfoljend ûndersyk ). Dat betsjut dat der no in sa folslein mooglik byld makke wurdt fan de steat fan de natuer yn de gebieten mei de ynformaasje dy 't der al is, mar dat dat yn de kommende jierren noch fierder oanfolle wurde kin mei mear ûndersyk. Yn de NDA’s stiet hokker kennis der noch ûntbrekt en wat de perspektiven binne foar it oanfoljen fan dy kennis. De kommende tiid sil de provinsje oan de slach om de kennisleemtes op te foljen.
 

Wat betsjut it foar de fergunningferliening?

De fergunningferliening wurdt net hielendal stillein yn Fryslân. De ynformaasje út de NDA’s wurdt meinaam yn de ôfwaging foar it ferlienen fan in fergunning foar de Wet natuerbeskerming. Dit biedt de mooglikheid om yn yndividuele gefallen in beoardieling te meitsjen oer it al of net ôfjaan kinnen fan in fergunning. Hat in projekt mei ekstern saldearjen in effekt op in soart dêr 't it net goed mei giet, dan is fergunningferliening tige dreech. De inisjatyfnimmer krijt dan de mooglikheid om de fergunningoanfraach oan te foljen mei in passende beoardieling. Yn guon gefallen kin it sa wêze dat by oanfragen wêrby 't gebrûk makke wurdt fan yntern saldearje of dy 't gjin gebrûk meitsje fan in emisje-earm stâlsysteem fergunningen (of positive wegeringen) noch ôfjûn wurde kinne.

Fergunningoanfragen emisje-earme stâlen

Ein ferline jier (2022) is besletten om yn Fryslân de fergunningferliening foar de Wet natuurbescherming allinnich trochgean te litten foar oanfragen wêrby 't it net giet om emisje-earme stâlen. De Ofdieling bestjoersrjochtspraak fan de Ried fan Steat oardiele dat it net wis is dat meardere emisjeearme stâlsystemen yn de praktyk dogge wat se tasizze, wylst dy wissichheid neffens Europeeske natuerbeskermingsregels wol nedich is by it ferlienen fan natuerfergunningen. Dêrom kin foar dy systemen no gjin fergunning ferliend wurde. Yn juny hat Deputearre Steaten besletten dy line earst troch te setten, omdat der op dit stuit noch net mear dúdlikheid is oer de wurking fan dy systemen.

 

Hoe geane wy om mei fergunningferliening as it giet oer de gebieten dy 't (ek) yn oare provinsjes lizze?

Problemen lykas ferdrûging, fersuorring en stikstof hâlde har net oan (provinsje)grinzen. Dêrom moatte wy by fergunningferliening rekken hâlde mei de natuer yn ús buorprovinsjes. Yn de praktyk betsjut it dat we rekken hâlde moatte mei de effekten fan in projekt oant in maksimale ôfstân fan 25 kilometer.

Wat wurdt der no mei de NDA’s dien?

De Ekologyske Autoriteit sil oan de slach om in advys út te bringen oer de NDA’s, krekt as foar it FPLG-gebietsprogramma. Foar de NDA’s nûgje wy de EA foar in fjildbesite per gebiet. De NDA’s en it gebietsprogramma wurde brûkt as iten foar de gebietsrjochte oanpak yn it ramt fan it FPLG. Dat bart yn gearwurking mei ferskate partijen en op gebietsnivo. It ynleverjen fan dizze NDA's is om samar te sizzen in earste stap yn it proses. It befettet gjin ûnomkearbere konklúzjes omdat it in dynamysk proses is, wêrby 't wy mei de earste reaksjes wer fierder wurkje kinne oan it opfoljen fan û.o. kennisleemtes. Sa ûntstiet der in hieltyd folsleiner byld fan hoe 't it mei de natuer giet en hoe 't dy him ûntwikkelet.

En hoe sit it mei de oare Natura 2000-gebieten?

Ek foar de oare Natura 2000-gebieten sille nei alle gedachten NDA’s makke wurde. Dizze earste rûne NDA’s omfettet de stikstofgefoelige gebieten.

Kinne wy de foar- of efterútgong fan de natuer goed ferlykje as de natuergebieten sûnt de foarige analyze útwreide of wizige binne?

Foar guon gebieten is foar de winsklike útwreidings destiids in ambysjekaart makke neist de habitattypekaart. Foar guon habitattypen jildt in útwreidingsdoelstelling foar it oerflak en / of de kwaliteit. Meastentiids is dat by habitattypen wêrby't it yn Nederlân yn de ôfrûne desennia min gien is. Dy ambysjekaart joech globaal oan wêr't dy útwreidings fan de oerflaktes binnen de ekologyske opbou fan it gebiet it meast wierskynlik wiene. Mar mear as in globale oantsjutting fan de ambysjes wie it net.

Yn Fryslân is der gjin gebrûk makke fan amysjekaarten en wurdt der allinnich gebrûk makke fan habitattypekaarten, dy’t wy ek wol T0-kaarten neame. Dy T0-kaart jout oan wêr't de habitattypen foarkamen by de oanwizing fan it gebiet of by it fêststellen fan it Natura 2000-behearplan.

Dy T0-kaart is wichtiger, no ek by de Natuerdoelanalyzes (ôfkoarte NDA ’s) Dy nulle- of útgongssituaasje fan dy T0-kaart wurdt yn de NDA brûkt om te bepalen wat de ûntwikkelings binne yn sa ’n gebiet. Mei help fan resintere gegevens (fegetaasjekarteringen en gegevens fan kenmerkende soarten as ynsekten en fûgels) wurdt bepaald oft de oerflakte feroare is. Ek de hjoeddeistige kwaliteit wurdt bepaald mei de resintere gegevens. De oerflaktes en kwaliteit kinne minder wurden wêze yn de ôfrûne 10 jier. It kin ek wêze dat troch de maatregels, dy't yn it gebiet útfierd binne, dat de oerflaktes of kwaliteit ferbettere binne. Dus de T0-kaart mei de oerflaktes fan de doe oanwêzige habitattypen wurdt brûkt as útgongssituaasje en mei resintere gegevens kinne de feroarings bepaald wurde. En dy wizigingen (posityf of negatyf) bepale de eintrochdielen fan de NDA’s. Giet it goed of giet it min mei de oanwiisde habitattypen of fûgelsoarten? Dat wurdt bepaald op basis fan de gegevens, dy't as boarnen oanjûn binne yn de NDA’s. En dêrmei wurdt in oardiel jûn oer de foarút - of achterútgong fan de natuer sûnt de foarige analyze (Natura 2000-behearplan mei de T0 kaart) As de T 1 kaart (aanst) mear hektare fan in habitat sjen lit as de T0 kaart, dan is dat posityf foar de steat fan ynstânhâlding en draacht it by oan de doelstellingen en dêrmei oan it slot gean fan fergunningferliening.